De Republica Emendanda- cd

Obowiązujaca ordynacja wyborcza w Kanadzie to podobnie jak w Wielkiej Brytanii to"first past the post" (FPTP) w jednoosobowych okręgach wyborczych.

Canada Election Act reguluje wszystkie kwestie prawne, finansowe, rejestracji partii, prawa wyborczego biernego i czynnego uprawnionych, organizacji wyborow, liczenia glosow etc. w wyborach federalnych. W wyborach prowincjalnych obowiazują przepisy prowincjalne – bardzo podobne do federalnych.

Nadzór nad przestrzeganiem prawa wyborczego w Kanadzie sprawuje Chief Electoral Officer, jego zastępca – Assistant Chief Officer i jego biuro. Chief jest wybierany przez Parlament, jego zastępca – Assistant Chief Officer jest nominowany jest przez Gubernatora Kanady. Chief Officer powołujeReturningElection Officers – jedenego na każdy okręg wyborczy – na okres 10 lat, a także zatrudnia personel pomocniczy w swoim biurze. Tak Returning Election Officers jak i personel pomocniczy są zatrudniani na warunkach i zgodnie ze standardami obowiazującymi przy zatrudnianiu pracownikow urzędow państwowych. Chief Electoral Officer, jego zastępca i jego biuro, a także Returning Offcers i ich zastępcy pracują non – stop, również pomiędzy wyborami, ktore odbywają się zgodnie z Konstytucją raz na cztery lata, zawsze w trzeci poniedziałek pażdziernika.

W Polsce nadzór nad przestrzeganiem prawa wyborczego sprawuje Państwowa Komisja Wyborcza. PKW składa sie z 9 sędziów, ktorych powołuje postanowieniem Prezydent RP. To był ten pierwszy szokujący przepis w polskiej ordynacji wyborczej. Dlaczego?
Jezeli w demokratycznym państwie prawa – a do takiego podobno zalicza sie Rzeczpospolita Polska - jest trojpodział władzy, na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą – to stawianie władzy sądowniczej jako stróża najważniejszych gwarancji konstytucyjnych obywatela - prawa wyboru władzy - administracyjnie i „technicznie“ – Państwowy Komitet Wyborczy i Okręgowe Komitety Wyborcze, kiedy z samej zasady trójpodzialu władza sądownicza ma przecież jurysdykcyję również w kwestiach prawa wyborczego – jaksporyrejestracyjne i inne spory wyborcze, etc – to jest to fundamentalnym i niedopuszczalnym odstępstwem od pryncypiów demokratycznych ! Jest to przecież klasyczny konflikt interesów – każde odwołanie od decyzji komisji czyt. sędziów - jest rozpatrywane w sądzie przez ...kolegów sędziów. Ponadto sędziowie wykonują czynnie swoje obowiązki sędziowskie również po ogłoszeniu wyborów i w czasie wyborów, czyli obowiązki związane z pracą w PKW i OKW są dodatkową fuchą. Mam poważne wątpliwości jak można w tym czasie pogodzić tak fizycznie jak i psychicznie pracę na dwa pełne etaty – i wykonywać swoje obowiązki na tych dwóch tak odpowiedzialnych stołkach rzetelnie.

Dziwę się, że nikt nie zaskarżył tej ustawy w Trybunale Konstytucyjnym. Być może dlatego, że sprawa rozpatrywana byłaby przez...członków Państwowej Komisji Wyborczej !

Ciekawostka– prawo wyborcze w Kanadzie zabrania sędziom pełnienia funkcji election officer. Election officers to Chief, jego zastępca, Returning Officers, ich zastępcy, revising agents, deputy returning officers, polling clerks.

Po formalym ogłoszeniu wyborów Returning Officers powołują -the revising agents (ilość tych stanowisk musi zaaprobować Chief Officer), po jednym - deputy returning officer i poll clerk w każdym punkcie wyborczym i registration officers w każdym punkcie wyborczym conajmniej jeden ( a stosownie do przewidywanych potrzeb więcej – tylu ile stanowisk rejestracyjnych będzie w punkcie wyborczym).
Returning Officer wybiera revising agents z list partii, ktøre w poprzednich wyborach zajęły w tym okręgu wyborczym pierwsze i drugie miejsce, deputy returnig officers z listy partii, ktora zajęła pierwsze miejsce i polling clerks z listy partii, ktora zajęła drugie miejsce w poprzednich wyborach, oraz registration officers z list parti , ktore zajęly pierwsze i drugie miejsce. W przypadku revising officers i registration officers wybieranych z list dwóch partii, Returning Officer powinien wybrać 50% officers z każdej listy.

Ważną funkcją Chief Election Officer jest ciągłe uaktualnianie listy uprawnionych do głosowania (Register of Electors). Głównym zródłem informacji jest Minister of National Revenu. Podatnicy na swoich oświadczeniach podatkowych mogą wyraić zgodę na przekazanie swoich danych - nazwisko, imię i adres do uaktualnianej listy wyborców.

Bezpośrednio przed wyborami i w dniu wyborów wyborcy, których nazwiska nie ma na listach wyborczych mogą zgłosić sie z dwoma dokumentami idenfikacyjnymi i rachunkiem np. telefonicznym lub za energię, etc – gdzie jest i nazwisko i adres ( w Kanadzie nieznane jest pojęcie „meldunek“ i adres jest potrzebny, aby stwierdzić, czy jest się wyborcą w danym okręgu wyborczym) i registration officer wpisuje wyborcę na listę.

Ciekawostka – w Toronto jest około 80 tys. Polaków, głosuje okolo 4,5 tys. Dlaczego ? Aby głosować w Kanadzie wyborca polski musi mieć ważny paszport polski i jest to jedyny dokument uprawniający do głosowania. Wielu Polaków nie podróżuje i nie jest im potrzebny paszport, wyrobienie paszportu to dla wielu koniecznosć podróży do Konsulatu czy Ambasady – odległych setki ( czasem tysiące) km, koszty nie tylko wyrobienia paszportu, ale i podrózy i dnia lub kilku urlopu lub utrata płacy etc. Wielu Polaków ma podwójne obywatelstwo i ze wzgłedów praktycznych mają paszporty kanadyjskie i polski dowód osobisty – ale dowód osobisty nie jest dokumentem tożsamości Polaka w Polskich Konsulatach i w Polskiej Ambasadzie w Kanadzie ( i USA także). W krajach UE natomiast jest – tam Polacy głosują z dowodem osobistym.

Proces wyborczy rozpoczyna się od nominacji kandydatøw po formalnym ogłoszeniu daty wyborów. Każda partia, która popiera czy wystawia kandydata chociażby w jednym okręgu wyborczym (w Parlamencie jest 308 miejsc poselskich – czyli jest 308 okręgów wyborczych) musi się zarejestrować w biurze Chief Electoral. Sama rejestracja jest stosunkowo prostym procesem – partia musi podać adres swojej siedziby, nazwiska i adresy szefów partii itp. dane dotyczące stanu finansowego partii, nazwisko i adres księgowego –agenta i podpisy 250 członków partii i tylu członków partii minimum musi posiadać zarejestrowana w wyborach partia. Po zaakceptowaniu dokumentów i zarejestrowania partii – po pól roku partia musi złożyć w biurze Chief Electoral sprawozdanie finansowe, listę aktywów i pasywów, a także raport z kontroli niezależnego auditora księgowego. Po złozeniu pierwszego raportu partia w następnym roku kalendarzowym sklada takie same sprawozdania finansowe z końcem roku kalendarzowego, jak wymaga ustawa. Niedopełnienie tych obowiązków prowadzi do wyrejestrowania partii z udziału w następnych wyborach i kary pieniężne. Ponadto do 30 czerwca każdego roku partia musi potwierdzić swoją rejestrację zawiadamiając Chief Electoral o ew. zmianach osobowych w partii i przesyłając listę 250 członków wraz z ich podpisami.

W wyborach federalnych nie może być kandydatem – osoba, która nie posiada praw wyborczych w Kanadzie, poseł w Parlamencie Prowincji, sędzia każdego sądu, sędzia pokoju, sherrif, prokurator okręgowy, więzień, osoba, która kandydowała w poprzednich wyborach i nie przedstawiła finansowego rozliczenia z tych wyborów.

Kandydat musi złożyć oświadczenie, iż chce skorzystać ze swojego biernego prawa wyborczego podpisane przez świadka i 100 mieszkańców okręgu, w którym mieszka i w którym zamierza kandydować, a także wpłaca 1000$ kaucji wyborczej. Jeżeli jest popierany przezzarejestrowaną (patrz powyżej) partię, musi załączyć pismo stwierdzające to poparcie. W każdym okręgu partia może poprzeć tylko jednego kandydata. Zdarza się, że członek partii nie posiadający poparcia partii decyduje się na kandydowanie jako tzw. niezależny. Oczywiście kandydaci nie przynależący do żadnej partii stają jako kandydaci niezależni.

Swiadek oświadczenia kandydata sklada oświadczenie wraz ze 100 podpisami wyborcøw w okręgu kandydata i kaucją w biurze Returning Officer. Świadek musi też oświadczyć pod przysięgą, że zna kandydata, był świadkiem jego oświadczenia i ma prawa wyborcze.
Returning Officer weryfikuje dokumenty kandydata i powiadamia go w ciągu 48 godzin o nominacji lub odmowie nominacji. Może też żądać uzupełnienia dokumentów etc. zanim podejmie decyzję.

Po otrzymaniu nominacji od Returning Officer kandydat może rozpocząć kampanię wyborczą. Jeżeli jest zatrudniony, pracodawca ma ustawowy obowiązek udzielenia urlopu – najczęściej bezpłatnego na czas kampanii wyborczej.

Kampania wyborcza to przede wszystkim ciezka praca. Kandydaci, najczesciej sa lokalnymi dzialaczami, przedsiebiorcami albo poslami obecnej kadencji, znani sa wiec wiekszosci wyborcow w okregu. Aby dotrzec ze swoim programem do wszystkich w okregu, organizuja spotkania (w szkolach, bibliotekach, dużych zakładach pracy, etc.) wiece, pikniki w parkach, czesto polaczone z programem rozrywkowym i napojami, hamburgerami itp. Zgodnie z prawem wyborczym każde miejsce publiczne, jak galerie handlowe, stadiony, szkoły,świetlice etc. nawet jeżeli są własnością prywatną, muszą być udostępnione kandydatom przeprowadzajaącym kampanię. Większość kandydatów odwiedza też wyborców w ich domach i mieszkaniach.Mozna wiec go zaprosic i porozmawiac o stuacji w dzielnicy i okregu, poznac kandydata i jego program. Prawo wyborcze gwarantuje kandydatowi nieograniczony wstęp do budynków mieszkalnych od 9 do 21 codziennie podczas kampanii.

Koniecznosc bezposredniej rywalizacji w okregach wyborczych ze swiadomoscia, ze tylko jedna osoba moze zostac poslem wplywa znakomicie na inteligentne laczenie polityki partyjnej z celami spoleczno-politycznymi wyborcow. Z autopsji znam przypadki, ze ci sami ludzie, nie zmieniajac przekonan moga glosowac na konserwatyste w wyborach federalnych (krajowych) na liberala w prowincjonalnych i kogos niezwiazanego z zadna z tych partii w wyborach lokalnych. Dlatego wlasnie, ze to nie partia, a konkretny kandydat swoja osoba gwarantuje realizacje obietnic wyborczych.

Wielu wyborców wybiera więc kandydata z partii, którą popiera, inni wybierają kierując sięprogramem kandydata, ew. obietnicami inwestycji lokalnych jak szkoły, drogi, parki etc, inicjatyw zwiększających zatrudnienie, itp. W następnych wyborach posłowie są rozliczani ze swoich obietnic i pracy przez ponowny wybór lub wybór innego kandydata. Kompletni nieudacznicy przynależący do partii, nawet jak chcą kandydować w następnej kadencji nie uzyskają poparcia partii.

Prawdą jest, że na arenie politycznej jest kilka partii i w wyborach federalnych trudno jest wygrać będąc niezależnym, niemniej jednak „jakosc“ posłów i ich pracy jest nieporównywalna do posłów w systemie polskim, gdzie o nominacji decyduje szefostwo partii nie licząc się ze zdaniem wyborców i nie rozliczając posłów z ich pracy dla suwerena, a tylko z lojalności partyjnej.

Poseł w Kanadzie stara się i walczy w Parlamencie, aby zrealizować swój program i obietnice wyborcze, a wyborcy w okręgu też trzymają rękę na pulsie i przez cztery lata kadencji pilnie nie tylko śledzą poczynania posła, ale też biorą udzial w spotkaniach i debatach z posłem. Na bieżąci też są informowani o pracy posła w miesięcznych lub kwartalnych sprawozdaniach dla wyborców, które przesyłane są pocztą do każdego mieszkania czy domu w okręgu.

Wyborca może też zwrócić się do posła jeżeli maproblem lub skargę. Biura poselskie tetnią życiem, personel biura nie odsyła nikogo z kwitkiemi jeżeli skarga jest merytoryczna i zasadna, poseł nie odmówi interwencji. Godziny przyjęć posła są stałe i kiedy poseł nie jest w Ottawie, przyjmuje conajmniej 3 dni w tygodniu. Można też skorzystać z okazji i porozmawiać z posłem podczas wielu spotkań jakie organizuje on z wyborcami. Kalendarz takich spotkań podany jest w sprawozdaniach przesyłanych wyborcom. Pracownicy biura poselskiegomonitorują sprawy skarg, są w stałym kontakcie z wyborcą i powiadamiają co się dzieje w sprawie.

Jest nie do pomyslenia (i jest to smierc polityczna) olewanie wyborcy.

Ten reprezentant ma twarz, ktorą wyborca zna, mieszka w okręgu, gdzie wszyscy znają się chociażby z widzenia i wiedzą o kandydatach z okręgu wszystko, co jest potrzebne, aby go ocenić i podjąć decyzję w wyborach. Kandydaci nie biorą sie znikąd, są najczęściej znanymi w okręgu dzialaczami społecznymi, przedsiębiorcami lokalnymi robiącymi dużo społecznej czy charytatywnej roboty lokalnie itd. Ludzie w okręgu znają ich, spotykająna miejscu waznych wydarzen w okregu, jak swieta religijne czy narodowe, strajki, pogrzeb znanej czy waznej osoby w okregu, wypadków, etc.

W Polsce – w jednej sprawie - napisalam na przestrzeni paru lat tysiące prosb o pomoc do poslow i senatorow, wisialam u niejednej poselskiej klamki, gdzie bylam mniej lub bardziej po chamsku zbywana, a na moje tysiące listow dostalam słownie -kilkaodpowiedzi, reszta zmoich listów została olana i zniknęła w czanej dziurze biur poselskich i senatorskich. Dwóch posłów „z łaski“ spotkało sie ze mna, obiecali pomoc…i dalej nic…cisza, jeden senator zajął się „z sercem“ moją sprawą. Pozostale kilka setek nie powiedziało nawet gdzie mam ich pocałować.

A więc najwazniejsze jest to,że reprezentant w Kanadzie jest ODPOWIEDZIALNY personalnie za poczynania (lub ich brak) przed wyborcami, w Polsce może bez żadnych konsekwencji olewać suwerena i nie odpowiadać przed nim za nic.

Jeżeli zdamy sobie sprawę, iż Sejm składa się w 2/3 z posłów, którym nie udało się zdobyć więcej niż 1% głosów wyborców w ich okręgach wyborczych, zasadnym jest pytanie - kogo zatem reprezentują ci posłowie? Chyba dlatego, iż nie reprezentują ani wyborców, ani głosujących, w Konstytucji wyjaśniono ciemnememu ludowi, że „posłowie są reprezentantami Narodu i nie wiążą ich instrukcje wyborcze” (art.104).

W ostatnich wyborach na jedenastu kandydatów PO, którzy „zdobyli” mandaty poselskie okręgu 19 - głosowało 546 539 wyborców. Na Donalda Tuska (warszawiak...?) głosowało 534 241 wyborców, na pozostałych 10 kandydatów, którzy są teraz przedstawicielami warszawiaków i zagranicznych wyborców w Sejmie, aż 12 298 (sic!) wyborców, czyli 1.19% ogółu oddanych głosów! Czyli tych 10 posłów PO z okręgu nr.19 dostało razem mniej głosów, niż na przykład taka Liga Polskich Rodzin w tym okręgu – 12880 , a jak wiadomo zgodnie „proporcjonalnością” i “progiem” ta partia nie ma nawet jednego posła w Sejmie!

W tym samym okręgu- na przykład Nelli Rokita dostała 6397 głosów czyli 0,6% ogółu głosów w tym okręgu i stanowi to 2% głosów oddanych w tym okręgu na jej partię PiS. Inni posłowie z tego okręgu osiągneli jeszcze lepsze wyniki – Michał Szczebra (PO) 2372, Artur Górski (PiS) 3070 , Alicja Dąbrowska (PO) 2885 itd.

Jako była warszawianka, obecnie mieszkająca za granicą – czyli jest to “mój“ okręg - w moim Konsulacie nie mogłam się dowiedzieć niczego o tych kandydatach poza datą urodzenia i wykształceniem!. Czym zasłużyli się społeczeństwu ci kandydaci, że szefostwa partii podjęły arbitralnie tak doniosłądecyzję wystawienia ich na swojej liście wyborczej i są moimi “reprezentami”?

O ile w ordynacji JOW o wyborze kandydata decydują wyborcy - w ordynacji „proporcjonalnej” wyborca oddając jeden głos decyduje jednocześnie w dwóch kwestiach: - którego kandydatawybiera z przedstawionej przez partię liście i o ilości obsadzanych przez tę partyjną listę - mandatów poselskich.
A więc w obecnie obowiązującej ordynacji, wyborca korzystając z czynnego prawa wyborczego, w „wyborach” postawiony jest „pod ścianą” – może „wskazać czy wybrać” kogo chce, ale jednocześniemusi poprzećcałą listę osób przypadkowych, nieznanych, czesto zamieszanych w przeróżne afery kryminalne i polityczne itd itd.
W praktyce tylko decyzja wyborcy w sprawie wyboru listy wyborczej ma istotne znaczenie dla wyniku wyborów i na skład elity politycznej.

Ordynacja wyborcza powinna służyć obywatelom, aby umożliwić im świadome wyłonienie grupy posłów stanowiących reprezentację tychże obywateli.
Zwolennicy ordynacji proporcjonalnej twierdzą, iż dążą do ideału „reprezentatywności”.
Ta REPREZENTATYWNOSC list wyborczych, ma się do REPREZENTACJI obywateli - jak „demokracja demoludów” do DEMOKRACJI.

DEMOKRACJA – (czyli taki stan jaki istnieje np. w Kanadzie – abstrahując od rozważań na temat samej istoty „demokracji“, albowiem moim zdaniem współczesna rzeczywista demokracja, jest „najlepszym“ złem) -to rządy w państwie sprawowane zgodnie z wolą większości.

Uważam, iż zmiana ordynacji wyborczej to jest wymóg polskiej racji stanu.
Spekulacje poszczególnych partii, w tym również tej, z którą się identyfikuję, czy „opłaca” się zmiana ordynacji wyborczej, uważam za świadome utrzymywanie słabej Polski z wszystkimi chorobami i wypaczeniami.

Dynamika wyborów w JOW jest diametralnie różna i nie można przewidzieć jakie byłyby ew. wyniki takich wyborów w Polsce. Spekulacje, iż wygra miażdżąco PO są bezpodstawne. Zgodnie z zasadami JOW wygra ten kandydat, który przekona do swojego programu i idei największą ilość głosujących. Takie coś nazywa się demokracja i oznacza ciężką pracę dla wszystkich kandydatów, a więc i tych z PO, PiSu, SLD, PSL czy niezależnych. Posłowanie to nie synekura dla koleżków, szwagrów, innych pociotków, róznych Rychów, Zdzichów, Radków itp. w zamian za lizanie końcow pleców szefów partii, ale ciężka praca dla tych, którzy wybrali i „posłali“!!! I odpowiedzialność przed jak to pompatycznie nazywa Konstytucja Narodem.

„...W Polsce kandydatów do Sejmu wybiera dosłownie kilka osób. Czy to jest w PiS jeden Jarosław Kaczyński, czy w PO to są trzy osoby, a w PSL cztery, to bez znaczenia. W skali kraju nie będzie ich więcej niż 12. To, w czym uczestniczy reszta społeczeństwa, to quiz. Na którą partię – bęc. Równie dobrze moglibyśmy wybierać tylko przywódców partyjnych, a ci potem by ogłaszali, kogo osadzają na miejscach, które wyborcy im przyznali.
Wyborcy są jak parkingowi. Mogą prowadzić rejestr samochodów, ale nie mają wpływu na to, kto wjeżdża i wyjeżdża z parkingu – w tym wypadku z Sejmu...”
Tomasz Wróblewski
http://www.rp.pl/artykul/2,344051_Wybory___zbyt_powazna_rzecz__aby_zaufac_wyborcom.html

Ciekawostka –Sędziowie, którzy już nie „podwójnie“ a do „kwadratu“ stoją na straży przestrzegania ordynacji wyborczej w Polsce, jesli chodzi o ich interesy są jak jeden mąż za ordynacją JOW! Poniżej cytat ze stanowiska KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 4 czerwca 2009 r. – co do planowanych zmian ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw.
"...Projektowana zmiana doprowadzi do tego, że ponad 95% kadry sędziowskiej w Polsce pozbawione będzie adekwatnej reprezentacji przez wybranych przez siebie przedstawicieli.Ponadto proponowana w art. 1 pkt. 26 projektu treść art. 33 § 9 i 10 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych wprowadza sposób wyboru do zgromadzenia ogólnego sędziów apelacji poprzez oddawanie głosów na listę a nie na kandydata, co dodatkowo zmniejsza reprezentatywność wybranego w ten sposób organu.

W ocenie Krajowej Rady Sądownictwa proponowana organizacja samorządu sędziowskiego godzi w zasadę demokratycznego państwa prawnego wyrażoną w art.2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Krajowa Rada Sądownictwa zwraca uwagę na rażący brak proporcjonalności..."

Zdawałoby się, iż co jest dobre dla Trzeciej władzy, byłoby dobre i dla Kowalskich, çzy nie tak?

Wracając do prawa wyborczego w Kanadzie – w ustawie bardzo szczegółowo unormowane są kwestie finansowe – kontrybucje finansowe na rzecz partii i ich limity, dokładnie określone są maksymalne wysokości wydatków na kampanię wyborczą partii, kandydatów i asocjacji wyborczych poszczególnych partii, zasady księgowania, audytu i terminów skladania sprawozdań i raportów w biurze Chief Electoral. Kwestie te zajmują około połowy tekstu ustawy.

Poniżej postaram się w skrócie przedstawić najistotniejsze i najciekawsze.

Pierwsze i najważniejsze to ile partia i kandydat może wydać na kampanię wyborczą.

Kwoty te oblicza dla każdego okręgu wyborczego Chief Electoral każdego roku ( do 15 listopada) i powiadamia wszystkich zinteresowanych.
Limit dla kampanii partyjnych oblicza – mnożąc $ 0.70 przez liczbę zarejestrowanych wyborców w okręgu.
Kwotę, którą mogą wydać kandydaci oblicza się - mnożąc $ 2.07 za kazdego z 15.000 zarejestrowanych wyborców w okręgu, następnie $ 1.04 za każdego z 10.000 wyborców i $ 0.52 za resztę wyborców. Suma ta jest powiększana wg specjalnych przeliczników w okręgach, w których liczba wyborców jest mniejsza niż 10 na km kwadratowy.

Jeżeli wszyscy kandydaci partii uzyskali w ostatnich wyborach minimum 2% głosów w skali kraju lub 5 % w okręgu, w którym partia wystawiała kandydata, to dostaje z kasy państwowej rocznie sumę – $ 1.75 pomnożoną przez ilość głosów jakie otrzymała ta partia.

Partia otrzymuje zwrot 50% kosztów wyborów ( wyszczególnionych w ustawie) po zaakceptowaniu tych kosztów przez Chief Electoral i jeżeli jej wszyscy kandydaci otrzymali conajmniej 2% wszystkich oddanych głosów lub otrzymała 5% w okręgach w których wystawiła kandydatów.
Na podobnych zasadach zwrot 50% kosztów wyborczych otrzymuje kandydat.
Co kwartał zarejestrowwana partia otrzymuje „kieszonkowe“ ze specjalnego funduszu rządowego jeżeli spełniła warunki jak w przypadku zwrotu kosztow związanych z wyborami – obliczane podobnie jak roczna wypłata.
Podobnie ustawa reguluje sprawy finansowania kampanii partii i wyboru liderów partii.

Koszty wyborów federalnych z kasy państwowej (ostatnie wybory) – jak pensje, koszty broszur, czynszy, materiałów biurowych, szkoleń, uaktualniania rejestru wyborców – 215 milionów dolarów.
Zwroty kosztów partiom i kandydatom 55 milionów.

W ustawie o ordynacji wyborczej uregulowana jest też kwestia badań opinii publicznej, co powinno zainteresować nas Polaków, zważywszy jaka „wolna amerykanka“ ma miejsce w Polsce.

Prawo wyborcze wymaga, aby pierwsza osoba, która oglasza publicznie wyniki takich badań, podała w ciągu 24 godzin od ogłoszenia tych wyników:
a . sponsora czy zleceniodawcębadania
b. nazwę firmy lub osoby, która przeprowadziła badanie
c. datę lub okres w jakim to badanie było przeprowadzone
d. miejsce i populację gdzie respondenci badania zostali wybrani
e. ilosc osób, z ktorymi skontaktowano sie aby wzięli udział w badaniu
f. faktyczna ilość osób, które wzięły udział w badaniu
g. margines błędu
Ponadto, jeżeli badanie ma być ogłoszone publicznie w innej formie, niż przez radio czy TV, muszą być załączone dodatkowe informacje:
a. podanie dosłownie pytań zadawanych respondentom
b. gdzie jest dostępne badanie w całości, jeżeli ktos z obywateli chciałby się z nim zapoznać

Pierwsza osoba, która poda wyniki badań opinii publicznej dotyczących wyborów, a badanie to nie było oparte na powszechnie uznanych metodach badań statystycznych – w ciągu 24 godzin od ogłoszenia musi podac tę informację do wiadomości publicznej.

Druga istotna kwestia uregulowana przez prawo wyborcze to spoty reklamowe kampanii wyborczej poszczególnych kandydatów i partii w radio i TV.

90 dni po wyborachChief Electoral Officer wzywa wszystkie zarejestrowane partie do konsultacji i wyboru Broadcasting Arbitrator do następnych wyborów. Jeżeli partie wybiorą Arbitra – Chief nominuje tę osobe na stanowisko. Jeżeli po upływie ustawowego czasu ikonsultacjach ze wszystkimi zarejestrowanymi partiami, nie ma zgody co do kandydata na to stanowisko – Chief sam go wybiera i nominuje.

Praca Broadcasting Arbitrator – to

Ø konsultacje z przedstawicielami zarejestrowanych partii i skalkulowanie zgodnie z przepisami prawa wyborczego czasu antenowego - odpłatnego -należnego każdej partii na prowadzenie przyszłejkampanii wyborczej. Czynniki, które bierze pod uwagę ąrbiter to – procent posłów z każdej zarejestrowanej partii z ostatnich wyborów i procent popularności zarejestrowanej partii (popular votes) w ostatnichwyborach a także bierze pod uwagę procent kandydatów popieranych przez każdą partie w ostatnich wyborach do ogółu kandydatów popartych przez wszystkie zarejestrowane partie. Nowe zarejestrowane partie, które nie brały udzału w ostatnich wyborach dostają maximum 39 minut czasu antenowego.
Ø zawiadomienie o swoich decyzjach Canadian Radio-television and Telecommunications Commission, ktørej obowiązkiem jest zawiadomienie stacji radiowych iTV, iżpodczas całej kampanii – do północy dnia poprzedzającego wybory ( czyli najczęściej do północy drugiej niedzieli pazdziernika) muszą przeznaczyć– 6 i pól godziny (prime time) czasu antenowego każda – dla programów wyborczych zarejestrowanych partii politycznych zgodnie z podaną przez Arbitra kalkulacją
Ø skalkulowanie czasu antenowego - nieodpłatnego - należnego każdej partii podczas kampanii biorac pod uwagę takie same czynniki jak przy kalkulowaniu czasu odpłatnego. Ten czas antenowy jest minimalny – 2 minuty i mniej.
Powyższe kalkulacje są weryfikowane corocznie.
Staje radiowe i TV mają obowiązek sprzedawać czas antenowy po naniższej obowiązującej cenie – takiej samej dla wszystkich partii.

Po za partiami, każdy ma prawo do reklamowania kandydata lub partii. Zanim rozpocznie kampanię reklamową partii czy kandydata musi zarejestrować się w biurze Chief Election – warunkiem jest posiadanie agenta - księgowego i przedstawienie dokumentacji finansowej. Limit dla third party reklam to 150 tys podczas kampanii - w tym nie więcej niż 3 tys na każdy okręg wyborczy. Third party musi na bieżąco przedstawiać sprawozdania finansowe z kampanii i po zakończeniu wyborów przedstawić raport finansowy, łącznie ze zródłami finansowania. Niedopełnienie tych ustawowych obowiązków oznacza kary finansowe i niemożliwość brania udziału w przyszłych kampaniach. Third party mogą być ososby prywatne, firmy, stowarzyszenia, związki zawodowe etc.

Kontrybucje finansowe dla partii czy kandydatów sa limitowane.
Osoba prywatna moze przekazać nie więcej niż 1100 dolarów:
Økampanii wyborczej partii
Økampanii wyborczej kandydata
Økampanii wyborczej lidera partii
Økampanii niezależnego kandydata

Bezpośrednie kontrybucje na ww kampanie wyborcze są dozwolone tylko od osob prywatnych.

Kontrybucje korporacji, związków zawodowych etc sa zabronione. Takie kontrybucje przekazywane są partiom – na inne konto i tzw.Electoral District Associations poszczegølnych partii.

Asocjacje muszą być zarejestrowane w biurze Chief Electoral i ich finanse są podobnie jak partii i poszczególnych kampanii kontrolowane i publiczne. To właśnie asocjacje finansują zgodnie z rygorystycznymi przepisami prawa wyborczego – wiele elementów kampanii wyborczych partii i kandydatów.

O samym dniu głosowania i sprawach technicznych związanych z liczeniem głosów etc nie będę się rozpisywała.
Każdy uprawniony wyborca ma prawo do trzech godzin płatnych aby głosować.
Wszystkie punkty wyborcze są dostępne dla osób niepełnosprawnych jako, że wszystkie miejsca użyteczności publicznej w Kanadzie muszą zgodnie z obowiązującymi kodami budowlanymi być „barier free“.

Punkty wyborcze są organizowane w szkołach, bibliotekach, w lobby dużych budynków mieszkalnych i w domach seniorów.

Głosy sa liczone przez deputy returning officers i polling clerks. Każdy kandydat lub jego reprezentant ma prawo być obecny przy sprawdzaniu kopert, otwieraniu kopert i liczeniu głosów. Deputy returning officer ma obowiązek zaopatrzenia tak polling clerks jak i wszystkich reprezentantow kandydatów czy kandydatów w formularze do zapisywania policzonych głosów.

Na zakończenie chciałabym podzielić kilku refleksjami jakie natychmiast mi się nasunęły po lekturze ustawy wyborczej polskiej.

Pierwsza – to wspomniany powyżej skład PKW i OKW. Pomijając fundamentalne naruszenie zasad demokratycznych, obsadzenie PKW i OKW czynnymi zawodowo sędziami jest w mojej opinii rozwiązaniem wskazującym na brak respektu ustawodawcy do najważniejszego elementu demokracji – wyborów. Technicznie, aby sam proces wyborów przebiegał sprawnie, praca związana z wyborami trwa non- stop, a nie tylko bezpośrednio podczas kampanii wyborczej i w dniu wyborów. Jest oczywistym, że nie wszyscy członkowie PKW i OKW są zaangażowani czynnie non – stop w tę pracę, ale częsć z nich tak. Jak godzą obowiązki pracy w SN, TK czy NSA z pracą w PKW?

Druga kwestia to brak należytej kontroli społecznej i kontroli partii wystawiających kandydatów nad przebiegiem wyborów i liczeniem głosów.

Wiele bardzo istotnych kwestii jest unormowanych bardzo ogólnikowo i „po łebkach“, pozostawiąjąc szerokie pole do arbitralnych decyzji Komisji Wyborczych, lub produkowania zarzadzen i rozporzadzen regulujacych szczegolowo te kwestie
.
Dziwne jest też zawarcie w tej ustawie kwesti „kłamstw wyborczych“ w art. 91. Po pierwsze takie kwestie są unormowane przez kodeks karny i kodeks cywilny.
Takie pojęcia nie istnieją w prawodawstwie kanadyjskim - tak, jak politycy nie lecą do sądu z pozwami o pomówienia, naruszenia dóbr osobistych etc., sądy pozwów takich nie przyjmują. Po pierwsze politycy są osobami publicznym i jest to ryzyko zawodowe – narażenie na często ostrą krytykę, która jest chroniona przez wolność słowa, Dla osoby mieszkającej poza Polską ponad ćwierć wieku takie sprawy sądowe i takie przepisy prawa sa absurdalne.

Dziwi też przepis dotyczący uzyskania zgody właściciela nieruchomości użytku publicznego na zamieszczanie plakatów wyborczych. W kanadyjskim prawie wyborczym jest dokładnie odwrotnie. Wszystkie miejsca użyteczności publicznej - wylączając tylko budynki administracji rządowej – są dostępne dla kandydatów do prowadzenia kampanii – mogą wieszać w dozwolonych oczywiście miejscach plakaty. organizować wiece, spotkania etc. Zaden własciciel posesji nie może zabronić wynajmującemu umieszczania materiałow wyborczych – i tak np w oknach i na balkonach budynków mieszkalnych, każdy wynajmujący ma prawo wiwiesić plakat partii i kandydata, którego popiera. Partie i kandydaci rozprowadzaja takowe wśród wyborców właśnie w tym celu.

Interesujące jest też, iż prawodawstwo kanadyjskie w każdej ustawie - na początku każdego działu zamieszcza definicje wszystkich istotnych określeń używanych w rozdziale i w poszczególnych przepisach używa się tylko zdefiniowanych określeń a nie synonimów – co sprawia, że przepisy są jasne i przejrzyste.

Każda ustawa w Kanadzie jest bardzo szczegółówa i reguluje wszystkie nawet drobne kwestie. W Canada Election Act uregulowane jest głosowanie w zakładach karnych, na statkach, w ambasadach etc, unormowane jest jak wyglada karta głosowania, jak liczy sie głosy itp. Zbędne są jakiekolwiek zarządzenia, rozporzadzenia i zatrudnianie setek biurw do produkowania tychże. Jeżeli potrzeba jest decyzja w jakiejs kwestii Chief Electoral ma mandat i zaufanie Parlamentu i po prostu podejmie decyzję i załatwia sprawę. Po to go zatrudniamy.

Polska ustawa jest zadziwiająco „lakoniczna“. Dopiero rozporzadzenia, zarzadzenia, uchwaly itp 15 ministrów, podministrów, generałów , dyrektorów itp regulują te kwestie, co jest bezsensowne i paranoidalne.

Dla ilustracji zamieszczam przykłady tej polskiej biegunki „dekretowej“ do ustawy o ordynacji wyborczej. Taki np Minister Gospodarki Morskiej wydał trzy rozporządzenia – w sprawie utworzenia obwodów wyborczych, w sprawie spisu wyborców i tego samego dnia w sprawie powoływania komisji wyborczych. A nie można było jednego – w sprawie przeprowadzenia wyborów?

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 lipca 2001 r. w sprawie sprawozdania komitetu wyborczego w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej w sprawie utworzenia obwodów głosowania na polskich statkach morskich w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej POlskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

Zarządzenie Nr 3/2007 Kierownika Krajowego Biura Wyborczego z dnia 11 września 2007 r. w sprawie sposobu zapewnienia przez Krajowe Biuro Wyborcze obsługi i warunków techniczno - administracyjnych pracy okręgowych komisji wyborczych w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych na dzień 21 października 2007 r.

Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 września 2007 r. w sprawie zarządzenia wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 8 sierpnia 2001 r. w sprawie spisu wyborców w wyborach do Sejmu i do Senatu

Rozporządzenie Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 11 sierpnia 2005 r. w sprawie utworzenia obwodów głosowania dla obywateli polskich przebywających za granicą w wyborach do Sejmu i do Senatu

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 września 2004 r. w sprawie należności pieniężnych przysługujących członkom komisji wyborczych w wyborach do Sejmu i do Senatu oraz trybu udzielania im dni wolnych od pracy

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 marca 2004 r. w sprawie rejestru wyborców oraz trybu przekazywania przez Rzeczpospolitą Polską innym państwom członkowskim Unii Europejskiej danych zawartych w tym rejestrze

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 kwietnia 2003 r. w sprawie zapewnienia Państwowej Komisji Wyborczej wykonywania zadań związanych z nadzorem nad prowadzeniem rejestru wyborców i sporządzaniem spisów wyborców

Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 kwietnia 2003 r. w sprawie obowiązków przełożonych policjantów, funkcjonariuszy Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biura Ochrony Rządu oraz ratowników oddziałów obrony cywilnej w zakresie zapewnienia realizacji uprawnień wyborczych

Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie obowiązków przełożonych funkcjonariuszy Służby Więziennej związanych z realizacją niektórych uprawnień wyborczych

Zarządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie obowiązków dowódców jednostek wojskowych w zakresie zapewnienia żołnierzom uprawnień wyborczych

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 marca 2002 r. w sprawie współdziałania wojewodów z Krajowym Biurem Wyborczym

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 lutego 2002 r. w sprawie trybu i terminu zawiadamiania gmin o osobach pozbawionych prawa wybierania

Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 23 sierpnia 2001 r. w sprawie spisu wyborców dla obwodów głosowania utworzonych na polskich statkach morskich w wyborach do Sejmu i do Senatu

Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 23 sierpnia 2001 r. w sprawie trybu i terminu powoływania obowodowych komisji wyborczych w obwodach głosowania utworzonych na polskich statkach morskich w wyborach do Sejmu i do Senatu

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 23 sierpnia 2001 r. w sprawie przekazywania, przechowywania i udostępniania dokumentów z wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
Rozporządzenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z dnia 13 sierpnia 2001 r. w sprawie przygotowania i rozpowszechniania audycji wyborczych w wyborach do Sejmu i do Senatu

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 8 sierpnia 2001 r. w sprawie powoływania obwodowych komisji wyborczych w wyborach do Sejmu i do Senatu

Rozporządzenie Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 9 sierpnia 2001 r. w sprawie trybu i terminu powoływania obwodowych komisji wyborczych w obwodach głosowania utworzonych za granicą w wyborach do Sejmu i do Senatu

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2001 r. w sprawie lokali obowodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych

Rozporządzenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z dnia 3 lipca 2001 r. w sprawie trybu postępowania w zakresie nieodpłatnego przedstawiania w programach ogólnokrajowych telewizyjnych i radiowych informacji, wyjaśnień i komunikatów Państwowej Komisji Wyborczej związanych z zarządzonymi wyborami do Sejmu i do Senatu i obowiązującymi przepisami prawa wyborczego