Kulawa strategia

Zapewnienie bezpieczeństwa narodowego jest najważniejszym zadaniem w katalogu czynności wykonywanych przez władze państwowe. Tylko w bezpiecznym kraju powstają warunki rozwoju oraz gwarancje realizacji interesu narodowego.

Strzegom, szkoła podoficerska wojsk łączności, 1966 r. Jestem żołnierzem służby zasadniczej. Wprowadziłem obyczaj noszenie usztywnionych polówek na kształt przedwojennej rogatywki i rękawiczek skórzanych. Politruk widząc mnie sarknął - a wy co, sanacyjny oficer? Natomiast sympatyczna i aprobująca była reakcja dowódcy jednostki i oficerów liniowych.
--------------------------------------------------------

Tylko w bezpiecznym kraju powstają warunki rozwoju oraz gwarancje realizacji interesu narodowego.

Bezpieczeństwo narodowe jest jednak nie tyle pewnym stanem stałym ile procesem jego utrwalania, a w każdym razie niedopuszczaniem do pogorszenia.

Środowisko międzynarodowe jest przestrzenia, na której spotykają się i ścierają dążenia różnych państw. Gdy są one zbieżne dochodzi do współpracy i wspólnych działań. Znacznie częściej jednak występują sprzeczności interesów powodujące antagonizmy, konflikty i wojny. Sytuacje takie państwa starają się rozstrzygnąć na swoją korzyść za pomocą różnorodnych środków odwołując się do gry dyplomatycznej, nacisków gospodarczych i nie wykluczając użycia sił zbrojnych. Mimo przyjęcia w prawie międzynarodowym ograniczeń w stosowaniu siły (potępienie wojny agresywnej) należy uznać, że siły zbrojne są nadal „ultima ratio regnum” – ostatecznym argumentem państwa w sporze. Uważa się, że brak takiej siły w rękach władzy państwowej skutkuje bezsilnością prowadzonej polityki.

Przy realizacji polityki rolę podstawową odgrywa rozpoznawanie zagrożeń i podejmowanie stosownych decyzji oraz działań oddalających niebezpieczeństwo. Przy czym warto wspomnieć regułę sformułowaną w pierwszej połowie XIX wieku przez cesarza Napoleona: „Rządy dotrzymują słowa tylko wtedy, gdy są do tego przymuszone, lub gdy jest to dla nich korzystne.”

Cechą charakterystyczną relacji międzynarodowych jest ciągła rywalizacja państw określana często jako „walka” o przetrwanie oraz ochronę i promocję własnych interesów. Józef Piłsudski podkreślał, że „historia jest ciągłą walką sił” i ostrzegał: „kto siły nie ma, ten się w historii nie liczy”.

Polityka bezpieczeństwa narodowego dokonuje się niejako w dwu wymiarach. Pierwszy to wewnętrzne uwarunkowania, zwłaszcza kwestie stanu obrony narodowej i działań władz państwowych w tej sferze. Drugi - realizowanie koncepcji polityki zagranicznej zapewniających siłom zbrojnym efektywne wsparcie w razie obcej napaści. Skuteczne działania w obu wymiarach powinny zapewnić krajowi bezpieczeństwo.

Dla wykonania tego zadania potrzebne są realistyczne oceny stanu bezpieczeństwa, rozpoznanie potencjalnych zagrożeń i wytworzenie planów użycia dostępnych środków dla osiągnięcia pożądanego celu. Całokształt tej problematyki powinna zawierać strategia bezpieczeństwa narodowego.

Strategia jest zapisem dokonanej przez elity narodu interpretacji procesów zachodzących w otoczeniu państwa i zawiera hipotezy ewolucji stosunków międzynarodowych z uwzględnieniem horyzontu czasowego oraz stosownie do tego formułuje skonkretyzowane dyrektywy do działań, określa ich rodzaj i sposoby wykonania. Do tego dochodzi ocena, na ile zagrożenia są realne i jak im zapobiegać najmniejszym kosztem. Strategia powinna bowiem przybliżać do ustalenia tych niezbędnych kosztów zwłaszcza, że w okresie pokojowym nakłady na obronność zwykle przegrywają z innym wydatkami, np. na służbę zdrowia czy szkolnictwo. Brak widocznych zagrożeń skłania opinię publiczną i rząd do „oszczędzania” na wojsku. Tymczasem nie trzeba wielkiej przenikliwości by dostrzec, że błędna ocena zagrożeń, nieodpowiednie działania i niedostateczne środki na obronę mogą skutkować katastrofą państwa.

Uwaga powyższa ma znaczenie biorąc pod uwagę polskie doświadczenia. W XVIII wieku polskie elity nie potrafiły znaleźć rozwiązań zapewniających krajowi bezpieczeństwo. Brak umiejętności rozpoznawania zagrożeń, nieudolna polityka zagraniczna oraz niedołęstwo i liczne zaniedbania w dziedzinie obronności sprawiły, że mocarstwowa Pierwsza Rzeczypospolita zniknęła z mapy politycznej świata. Polacy odzyskali niepodległe państwo dopiero na początku XX wieku, w 1918 r. nie udało się jednak odbudować dawnej potęgi. Druga Rzeczpospolita przetrwała bezpiecznie nie całe dwadzieścia lat. Nie udało się, mimo sojuszy z mocarstwami Francją i Wielką Brytanią, obronić państwa we wrześniu 1939 r. Klęskę militarną w kampanii 39 dopełniła polityczna katastrofa w okresie II wojny światowej. Strategia przyjęta przez polskie ośrodki decyzyjne w sposób spektakularny zawiodła w Jałcie i Teheranie. Musiało upłynąć 50 lat nim Polska ponownie odzyskała suwerenność.[i]

...................................................................

W dniu 17 września 1993 r. na dziedzińcu przed Belwederem dowódca tzw. Północnej Grupy Wojsk Federacji Rosyjskiej zameldował prezydentowi RP o zakończeniu wycofywania wojsk z terytorium RP.

...................................................................

Oceniając obecne położenie Polski można twierdzić, że istnieje fundament bezpieczeństwa narodowego w postaci przynależności do Sojuszu Północnoatlantyckiego. Jednocześnie można wskazywać, że kolejne polskie rządy tworzyły koncepcje strategiczne i podejmowały wysiłki reformowania i modernizacji sił zbrojnych. Jeżeli jednak zapoznamy się z rezultatami tych działań, to trudno je uznać za udane.

Największym zagrożeniem dla bytu narodowego stanowi napaść zbrojna innego państwa. Zanim jednak do niej dojdzie muszą pojawić się warunki umożliwiające agresję. Państwo doświadczające wewnętrznego rozkładu może łatwo stać się obiektem napaści. Degradacja pozycji państwa na arenie międzynarodowej i osłabienie zdolności obronnych także może prowadzić do utraty suwerenności. Dlatego troszcząc się o bezpieczeństwo zewnętrzne nie wolno zapominać o kluczowym znaczeniu czynnika militarnego.

Dokumentem o podstawowym znaczeniu dla polskiej polityki bezpieczeństwa narodowego jest przyjęta w 2007 r. „Strategia bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej”.[ii]