Inka i Zagończyk. Dwie Ofiary gdańskiego UB

– Wszędzie tam, gdzie były siedziby Urzędu Bezpieczeństwa, gdzie było KBW[KorpusBezpieczeństwa Wewnętrznego], gdzie były więzienia i obozy, mordowano ludzi, a następnie ukrywano ich szczątki, zamazując ślady pochówku. Dziś musimy do nich dotrzeć – mówił prof. Krzysztof Szwagrzyk, pełnomocnik prezesa Instytutu Pamięci Narodowej ds. poszukiwań miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego, w rozmowie z Hanną Marią Gizą.

Skala jest ogromna, bo mowa jest o szczątkach tysięcy żołnierzy i ludzi związanych z Polskim Państwem Podziemnym, uśmierconych przez komunistyczne władze.

Jednym z najsłynniejszych masowych grobów, badanych przez IPN jest tzw. kwatera na Łączce na Powązkach, do której wrzucano ciała zamordowanych w latach 1948-56 w areszcie przy ul. Rakowieckiej w Warszawie oraz siedzibie Urzędu Bezpieczeństwa i Informacji Wojskowej – dowódców i żołnierzy Armii Krajowej. Innym badanym od niedawna miejscem jest Cmentarz Garnizonowy w Gdańsku, gdzie odnaleziono szczątki Danuty Siedzikówny ps. „Inka” i Feliksa Selmanowicza ps. „Zagończyk”.

Prof. Krzysztof Szwagrzyk opowiadał, że poszukiwanie grobów bohaterów polskiego podziemia przypomina pracę detektywistyczną, i że do celu doprowadzić może najdrobniejszy szczegół.

– Ogromnie pomocny w naszych pracach, jeśli chodzi o Gdańsk, był dr Waldemar Kowalski, historyk gdański, który odnalazł w tutejszym archiwum państwowym wyjątkowy dokument. Było to pismo naczelnika więzienia przy ulicy Kurkowej skierowane do wdowy po Feliksie Selmanowiczu. Pisał w nim, że zwłoki Feliksa Selmanowicza zostały pochowane na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku. Nie widziałem żadnego powodu, żeby naczelnik więzienia w roku 1946 mógł celowo wprowadzać w błąd wdowę po więźniu – wyjaśniał gość audycji.

Dzięki kolejnym strzępom informacji udało się namierzyć kwaterę, w której znaleziono szczątki innych żołnierzy zamordowanych przez gdański oddział UB. Prof. Krzysztof Szwagrzyk podkreślał, że choć jego zespół dokłada wszelkich starań, by zidentyfikować każdą z osób pochowanych w grobie, to nie zawsze będzie to możliwe.

– Jeśli ktoś nie miał rodzeństwa albo nie założył rodziny, nie miał dzieci, jeżeli nie wiemy, gdzie są pochowani jego rodzice, wówczas jesteśmy bezradni, bo nie możemy posiąść materiału genetycznego do porównań.

Więcej na ten temat – w nagraniu audycji [kliknąć w odpowiednią ikonkę na stronie]:

http://www.polskieradio.pl/8/3664/Artykul/1260048,Przywrocic-tozsamosc-szczatkom-zolnierzy-niezlomnych

(bch, pg)

PolskieRadio.pl

—

Żołnierze Niezłomni:

https://tajnearchiwumwatykanskie.wordpress.com/category/zolnierze-niezlomni/

W Koszalinie odbył się wczoraj pogrzeb stalinowskiego prokuratora płk. Wacława Krzyżanowskiego, który w 1946 r. oskarżał żołnierzy oddziału mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”: Danutę Siedzikównę i Feliksa Selmanowicza. Żegnano go z honorami wojskowymi.

„W dniu 10 października 2014 r. odszedł od nas na zawsze nasz Kochany, Wspaniały Tatuś, Teść, Dziadek i Pradziadek, płk WP w st. spoczynku, prawnik Wacław Krzyżanowski, weteran II wojny światowej, Sybirak, inwalida” – można było przeczytać w nekrologu zamieszczonym w „Głosie Koszalińskim”.

Szkopuł w tym, że wiele osób zapamiętało pułkownika Krzyżanowskiego zupełnie inaczej. W 1946 r. był oskarżycielem posiłkowym w pokazowym procesie 17-letniej Danuty Siedzikówny „Inki”, dla której zażądał kary śmierci. Sanitariuszce z oddziału „Łupaszki” zarzucił udział w „bandzie”, nielegalne posiadanie broni i wydanie rozkazu zastrzelenia dwóch wziętych do niewoli funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa.

Dziewczyna została skazana na śmierć 3 sierpnia i zastrzelona 28 sierpnia 1946 r. wraz z Feliksem Selmanowiczem „Zagończykiem” w więzieniu przy ul. Kurkowej w Gdańsku.

W tym czasie prokurator Krzyżanowski sporządził też akt oskarżenia przeciwko Heinzowi Baumannowi, 19-letniemu gdańskiemu Niemcowi, który upolował sarnę ze znalezionej w lesie broni. Mięsem podzielił się z rodziną i mieszkającymi w jego domu Polakami. Wpadł wskutek donosu. Krzyżanowski oskarżył Baumana o nielegalne posiadanie broni i prowadzenie działalności wywrotowej, mającej na celu oderwanie Gdańska od Polski. Mężczyzna został rozstrzelany 9 sierpnia 1946 roku.

Bez uprawnień kombatanta

Wacław Krzyżanowski to pierwszy stalinowski prokurator, któremu Instytut Pamięci Narodowej postawił zarzuty przed sądem, oskar- żając go o udział w komunistycznej zbrodni sądowej. Został jednak uniewinniony zarówno przez sąd I, jak i II instancji, który stwierdził, że nie można jednoznacznie ustalić, jaką rolę Krzyżanowski odegrał w procesach Baumana i „Inki”.

Historyk Piotr Szubarczyk przypomina, że Krzyżanowski stwierdził z początku, że co prawda wnioskował 3 sierpnia 1946 r. przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Gdańsku o karę śmierci dla „Inki”, ale nie miał nic wspólnego ze sprawą, że „wcisnęli” mu papiery na korytarzu. Później okazało się, że kłamał.

– IPN ustalił, że był oskarżycielem „Inki” i że wnioskowanie o śmierć przychodziło mu nadzwyczaj łatwo – mówi Szubarczyk.

Krzyżanowski żądał też kary śmierci dla 16-letniego polskiego chłopca z Gdańska, który przechowywał broń w piwnicy. Skończyło się na „wyroku” 15 lat więzienia.

– Sprawa Krzyżanowskiego miała ruszyć w sądzie od nowa, ale pojawił się „doktor dobra rada”, który wyrobił mu papiery chroniące przed koniecznością stawiennictwa. „Państwo prawa” uznało sprawę za zakończoną – mówi Szubarczyk.

Prawomocną decyzją kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Krzyżanowski został jednak pozbawiony uprawnień kombatanckich, choć do końca życia pobierał świadczenia „inwalidy wojennego”, przez lata żył nieniepokojony w Koszalinie.

Haniebna przeszłość prokuratora Krzyżanowskiego nie przeszkodziła w wystawieniu mu na pogrzebie asysty honorowej Wojska Polskiego.

Jak wyjaśnia w rozmowie z „Naszym Dziennikiem” kapitan Zbigniew Izraelski z Garnizonu Wojska Polskiego w Koszalinie, poprosił o nią Związek Żołnierzy Wojska Polskiego z Koszalina. Wniosek o asystę wpłynął do Garnizonu Koszalin w dniu pogrzebu Krzyżanowskiego, a tę błyskawicznie mu przyznano.

– W dniu dzisiejszym wpłynął do nas pisemny wniosek. Nie znając przeszłości, tylko że jest zarejestrowany w Związku Żołnierzy jako pułkownik, wystawiliśmy tę asystę honorową, nie wiedząc w ogóle o tym, że jest to prokurator Krzyżanowski – tłumaczy się kpt. Izraelski.

Pytany, czy przeszkodą w wystawieniu asysty nie powinien być fakt, że Wacław Krzyżanowski został wcześniej pozbawiony uprawnień kombatanckich, oficer odparł, że „o uprawnieniach kombatanckich jednostki wojskowe nic nie wiedzą”.

– My wiemy tylko, czy ma stopień wojskowy, czy został go pozbawiony, a tu nic takiego nie było. Wniosek złożono, argumentując – i to jest prawda – że żołnierz został do Wojska Polskiego wcielony w 1943 r., był uczestnikiem bitwy pod Lenino i zmarł w wieku 95 lat. Jednostka wojskowa, która wystawiała asystę honorową, zrobiła to zgodnie z przepisami na wniosek pozarządowej organizacji weteranów – mówi kpt. Izraelski. Na pogrzebie, jak twierdzi, nie było przedstawicieli Garnizonu Koszalin.

– Wojsko Polskie po raz kolejny zostało w ten sposób upodlone –kwituje obecność wojskowej asysty na pogrzebie stalinowskiego prokuratora Piotr Szubarczyk.

Historyk zaznacza, że Krzyżanowski nigdy nie był oficerem Wojska Polskiego. – Walczył w wojsku sowieckim, polskojęzycznym, nazywanym nie wiadomo czemu „ludowym”, dowodzonym przez oficerów sowieckich. W całej historii wojska „ludowego” przewinęło się przez jego szeregi ok. 22 tys. oficerów sowieckich, jak mówią najnowsze ustalenia naukowe – stwierdza Szubarczyk.

– Sowieccy politrucy nauczyli go pogardy dla wrogów „władzy radzieckiej”, jak ci z Lasu Katyńskiego, wychowali na komunistycznego zbrodniarza. To, że był sybirakiem, dodatkowo go obciąża, poznał bowiem zbrodniczą naturę systemu, a mimo to służył mu, współuczestnicząc w zabijaniu niewinnych ludzi – dodaje nasz rozmówca.

– Przed 4 laty Krzyżanowski był bohaterem skandalu. Do Koszalina przyjechała delegacja władz białoruskich, wręczając mu medal za zasługi wojenne. Ludzie Łukaszenki oświadczyli, że pamiętają o swoich kombatantach, nawet jeśli ci żyją poza granicami kraju. Krzyżanowski medal przyjął. Warto pamiętać, że jedno ze świąt państwowych Białorusi przypada 17 września, w rocznicę wyzwolenia od „jaśniepanów polskich” – przypomina Piotr Szubarczyk.

„Wstyd. Zażądałem wyjaśnień od dowódcy Garnizonu Koszalin, który podjął taką decyzję” – skomentował całą aferę na Twitterze minister obrony Tomasz Siemoniak.

Symboliczne groby „Inki” i „Zagończyka” na Cmentarzu Garnizonowym przy ul. Giełguda w Gdańsku

„Inka” (1928-1946)

Feliks Selmanowicz „Zagończyk” został rozstrzelany wraz z „Inką” w podziemiach gdańskiego aresztu śledczego przy ul. Kurkowej