Demokracja czyli czego moglibysmy sie nauczyc od starozytnych Grekow

Jak wszyscy absolwenci szkol podstawowych wiedza demokracje wymyslili starozytni Grecy. Wymyslili ja dlatego, ze ktoregos dnia miarka sie przebrala i postanowili zrobic rewolucje i obalic tyranie. W rzeczy samej byla to druga fala rewolucyjna ktora przeszla przez greckie panstwa w okresie VIIgo i Vigo w pne. Pierwsza fala rewolucyjna zmiotla te slynne z Illiady pierwsze greckie tyranie. Powstaly one jakies 1400-1500 lat pne a zmiecione zostaly mniej wiecej w XII w pne. Co bylo potem wiemy mniej ale ustroj przypominal bardziej wspolnote niz scentralizowane systemy wladzy. I z tej sielanki wylonily sie nowe tyranie na poczatku pierwszego tysiaclecia pne.

W roznych panstwach greckich rewolucje i zmachy stanu nie nastapily w tym samym czasie. Proces ten trwal ponad sto lat i doprowadzil do powstania kilku wybitnych demokracji z ktorych najbardziej znane sa Ateny i Teby ale nie wszystkie panstwa greckie staly sie demokracjami. Niektore przypominaly monarchie parlamentarne.

Wiec co to jest demokracja? Demokracja to nie jest wladza ludu w co pewnie wierzy wiekszosc absolwentow szkol podstwowych. Demokracja to wladza obywatelska sprawowana w znacznej mierze bezposrednio. O szczegolach i rozwoju demokracji greckich jest bogata literatura i ambini moga ja zglebic. Dzis tylko to co najwazniejsze i to czego w szkole nie ucza a powinni.

Otoz po obaleniu tyranii najpierw wprowadzono wybory na ogol na jednoroczne kadencje ale Atenczycy pierwsi dosc szybko sie polapali, ze najbogatsi maja tyle kasy, ze moga kupic dosc glosow aby przeforsowac to co jest dla nich wygodne.  Wiec wybory zostaly zastapione loteria w ktorej bral udzial kazdy obywatel majacy skonczona szkole, odbyta sluzbe wojskowa plus pare innych wymogow. Losowano na kadencje jednoroczne do Zgromadzenia (Boule) i administracji. Zgromadzenie mialo 500 osob i funkcjonowalo nieco podobnie do parlamentu z tym, ze wiekszosc ustaw i tak musiala byc poddana pod publiczne glosowanie w ktorym w Atenach musialo wziac udzial minimum 8.000 obywateli. Decyzje byly podejmowane wiekszosciowo i wszyscy mieszkancy (nie tylko obywatele) danego panstwa musieli sie tym decyzjom bezwzglednie podporzadkowac.

Wybrani o ile przyjeli urzad badz czlonkowstwo w zgromadzeniu musieli oddac w zastaw swoj majatek a po kadencji byli sadzeni na zgromadzeniu obywatelskim. Placem zebran w Atenach byla znana wiekszosci Agora.  Idiotami nazywano obywateli, ktorzy usilowali stronic od brania czynnego udzialu w zyciu publicznym. 

Kary za wszelkie przestepstwa wybrancow byly takie same jak dla kryminalistow. Wiezien nie bylo bo starozytni Grecy nie na darmo wymyslili logike a utrzymywanie jakiegos pasozyta z logika zupelnie sie klocilo. A wiec kary byly pieniezne az do pelnej konwiskaty majatku, banicja czasowa badz permanentna, utrata obywatelstwa albo po prostu likwidacja. Na ogol podawano cykute ale mordercy czy zdrajcy nie mogli liczyc na taki akt laski. We wczesniejszym okresie demokracji mozna bylo zostac niewolnikiem i zostac sprzedanym do pracy jako czesc motoru na okrecie czyli zostac zawodowym wioslarzem albo gorzej: gornikiem.

Co dala demokracja Gekom i Swiatu? O tym bedzie w nastepnym odcinku.