Kwalifikacje policjanta do obsługi przyrządów kontrolno-pomiarowych służących do określania prędkości pojazdu

Policjanci dokonujący pomiaru prędkości pojazdów miernikami ręcznymi, nie mają obecnie obowiązku odbywania szkoleń w zakresie obsługi tych urządzeń. Nie są aktualnie wydawane żadne dokumenty, potwierdzające posiadanie przez nich kwalifikacji w tym zakresie. Nie prowadzi się też żadnej ewidencji funkcjonariuszy posiadających takie kompetencje. Załamał się system szkoleń, które w przeszłości prowadzone były przez Centrum Szkolenia Policji w Legionowie. Policjanci uczą się obsługi radarów od starszych kolegów na zasadzie „uczył Marcin Marcina”. Mogą też (jeśli zechcą) przeczytać sobie instrukcję obsługi danego urządzenia. Nie wszyscy jednak mają taką potrzebę…

1.Warunki sprawnego działania Policji jako organizacji

Policja jest formację przeznaczoną do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Policja jest także elementem struktur administracji publicznej, a Komendant Główny Policji jest centralnym organem administracji rządowej, właściwym w sprawach ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego – także bezpieczeństwa i porządku na drogach. Sprawne funkcjonowanie całej administracji publicznej, a w szczególności Policji, uzależnione jest przede wszystkim od właściwego poziomu kadr, zakresu wiedzy i umiejętności oraz etycznych postaw wszystkich funkcjonariuszy (J. Łukasiewicz, Zarys nauki administracji).

2.Zakres uprawnień policjantów a ich kwalifikacje

Kompetencje Policji, czyli zakres uprawnień policjantów, określony został w ustawie o Policji oraz w innych ustawach szczegółowych. Kompetencje Policji w zakresie kontroli ruchu drogowego określa art. 129 ustawy – Prawo o ruchu drogowym. Z samego jednak faktu, iż funkcjonariuszowi Policji przysługują określone kompetencje nie wynika, że funkcjonariusz posiada kwalifikacje do realizacji tych kompetencji w sposób prawidłowy. Wśród licznych kompetencji, wymienionych w tym przepisie, ustawodawca wskazał m. in. kompetencje do używania przyrządów kontrolno-pomiarowych, a w szczególności do badania pojazdu, określania jego masy, nacisku osi lub prędkości, stwierdzania naruszenia wymagań ochrony środowiska oraz do stwierdzania stanu trzeźwości kierującego (art. 129 ust. 2 pkt 9). Nie oznacza to jednak, że każdy funkcjonariusz Policji posiada odpowiednie kwalifikacje do obsługi tych przyrządów.

3.Szkolenia zawodowe w Policji

W szkoleniu policjantów zachodzą w ostatnim czasie dość istotne zmiany na niekorzyść. Poziom wyszkolenia policjantów – szczególnie w zakresie szkoleń specjalistycznych – od dekady drastycznie się obniża. Na dzień dzisiejszy kwestię szkoleń zawodowych w Policji reguluje rozporządzenie MSWiA z 19 czerwca 2007 r., wydane na podstawie art. 34 ust. 4 ustawy o Policji. Zakłada ono, iż wszyscy policjanci przechodzą tylko jedno szkolenie podstawowe – jednolite dla całego kraju, chociaż realizowane w kilku różnych ośrodkach (Szczytno, Katowice, Piła, Słupsk, Legionowo). W dodatku, z roku na rok, skraca się to szkolenie o kolejne jednostki lekcyjne. W roku 2010 r. program tego szkolenia skrócono o 176 godzin lekcyjnych, czyli 22 dni szkoleniowe. Każdy policjant uzyskuje w wyniku ukończenia szkolenia zawodowego podstawowego kwalifikacje niezbędne do wykonywania podstawowych zadań służbowych. Zlikwidowane zostało w Policji szkolenie specjalistyczne.

„W latach ubiegłych awans determinowany był przez zdobycie określonych kwalifikacji w ramach szkoleń specjalistycznych. Obecnie w jednostkach daje się dostrzec tendencję do uniwersalizacji i częstego przesuwania funkcjonariuszy między różnymi pionami, niezależnie od zdobytych kwalifikacji. O awansie decyduje jedynie zajmowany etat i uznanie przełożonego”.

Źródło: http://www.kwartalnik.csp.edu.pl/portal/KP/40/1122/DOKAD_ZMIERZA_SZKOLENIOWKA.html

4. Proces degradacji systemu wymagań kwalifikacyjnych w „służbie radarowej”

a) Lata 2001-2004

W okresie obowiązywania zarządzenie nr 1 Komendanta Głównego Policji z dn. 4 stycznia 2001 r. obsługa urządzeń kontrolno-pomiarowych zaliczana była do czynności wymagających wiedzy specjalistycznej (§ 4 ust. 1 pkt 3 zarządzenia). Natomiast zgodnie z przepisem § 5 tegoż zarządzenia, warunkiem używania przez policjanta przyrządów kontrolno-pomiarowych do określania prędkości pojazdu, działających na zasadzie radaru, było uzyskanie świadectwa kwalifikacji obsługującego. Świadectwa takie wydawane były policjantom, którzy przeszli szkolenie specjalistyczne w zakresie obsługi przyrządów kontrolno-pomiarowych do określenia prędkości pojazdu. Komendant Centrum Szkolenia Policji w Legionowie prowadził centralną ewidencję wydanych świadectw kwalifikacji do obsługi urządzeń radarowych. Świadectwa te wydawane były na urzędowym formularzu.

b) Lata 2004-2007

W okresie obowiązywania zarządzenie nr 495 Komendanta Głównego Policji w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantów z dnia 25 maja 2004 r. obsługa i wykorzystania przyrządów kontrolno-pomiarowych służących do rejestracji zachowań uczestników ruchu drogowego oraz pomiaru prędkości nadal zaliczane było do zadań wymagających wiedzy specjalistycznej (§ 4 ust. 1 zarządzenia). Warunkiem używania przez policjanta przyrządów kontrolno-pomiarowych było ukończenie przez niego kursu specjalizacyjnego doskonalenia zawodowego z zakresu obsługi tych przyrządów. Ewidencję policjantów innych niż policjanci ruchu drogowego, przeszkolonych z zakresu obsługi przyrządów kontrolno-pomiarowych, prowadził komendant jednostki.

c) Stan aktualny

W aktualnie obowiązującym zarządzeniu nr 609 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantów, wśród zadań wymagających wiedzy specjalistycznej nie zostało wymienione obsługiwanie urządzeń kontrolno-pomiarowych. Natomiast do tego typu zadań zaliczono kontrolę zapisów urządzeń samoczynnie rejestrujących prędkość jazdy, czas jazdy i postoju.

Obowiązujące przepisy wewnątrzpolicyjne pomijają zupełnie problematykę dotyczącą nabywania przez policjantów kwalifikacji do obsługi urządzeń kontrolno-pomiarowych. Nie istnieje też obecnie wymóg prowadzenia ewidencji osób uprawnionych do obsługi tych urządzeń. Nie istnieją żadne przepisy regulujące kwestię sprawdzenia kwalifikacji funkcjonariuszy w tym zakresie, ani też ich doskonalenia zawodowego. Wprawdzie w ramach specjalistycznych kursów w zakresie ruchu drogowego, które (raz w życiu) zaliczyć powinien (teoretycznie) każdy funkcjonariusz pełniący służbę w sekcji ruchu drogowego, przewidziana jest pewna, symboliczna ilość zajęć dydaktycznych z zakresu obsługiwania urządzeń kontrolno-pomiarowych – trudno jednak taki zakres kształcenia uznać za wystarczających, szczególnie przy braku jakiegokolwiek obowiązku dokształcania się w zakresie obsługi nowych modeli urządzeń pomiarowo-kontrolnych .

Na studiach politologicznych przewidziane są pewne zajęcia na temat Biblii. Absolwent politologii księdzem jednak nie zostanie…

5. W jaki sposób policjanci winni zdobywać i uzupełniać wiedzę specjalistyczną?

W opinii podinspektora Jacka Gila Zastępcy Dyrektora Biura Kadr i Szkolenia Komendy Głównej Policji, uzupełnienie wiedzy i umiejętności w celu poznania sposobu działania urządzeń specjalistycznych nowej generacji „nie wymaga osobnego, kilkudniowego szkolenia – wystarczy, żeby policjanci zostali w sposób praktyczny przeszkoleni już w radiowozie, przez doświadczonego kolegę”.

Źródło: http://www.kwartalnik.csp.edu.pl/portal/KP/47/1049/REWOLUCJI_NIE_BEDZIE.html

6. Praktyka

W praktyce znaczna część pomiarów dokonywanych przez funkcjonariuszy Policji za pomocą ręcznych mierników prędkości, wykonywana jest w sposób nieprecyzyjny. Przyczyn tego stanu rzeczy jest kilka. Przede wszystkim wynika to z faktu, iż radary te z reguły nie są selektywne, tzn. nie potrafią „wyłowić” konkretnego pojazdu z grupy pojazdów, stąd nierzadko określony pomiar przypisywany jest nie temu kierowcy, który faktycznie przekroczył prędkość.

Dowód: http://torun.regionews.pl/ramka/574877,kierowca-wygral-z-radarem.html

Starsze modele radarów nie odróżniają nawet kierunku poruszania się obiektu.

Źródło: http://www.autoswiat.tv/porady,Kiedy-pomiar-suszarka-jest-niewlasciwy-,20193,film.html

Do tego nakładają się poważne braki w wyszkoleniu funkcjonariuszy obsługujących urządzenia. Część z nich nie przechodzi żadnego przeszklenia w zakresie obsługi tych urządzeń. Pozostali przechodzą przeszkolenia raz w życiu, bez obowiązku uzupełniania wiedzy w tym zakresie. Komendanci poszczególnych jednostek Policji nie wymagają od funkcjonariuszy pracujących na ręcznych miernikach prędkości nawet znajomości instrukcji obsługi urządzenia. Do tego wszystkiego nakłada się jeszcze elementarny brak kontroli zachowań etycznych w Policji.

7. Przykład

W maju br. kierowca samochodu Renault, prowadząc pojazd poza terenem zabudowanym, został zatrzymany do kontroli drogowej przez patrol Policji. Pomimo, że jechał z dozwoloną prędkością 90 km/h (nota bene był wcześniej ostrzegany o patrolu policyjnym przez CB radio oraz przez kierowców „mrugających” światłami). Policjant, który dokonał zatrzymania nie miał w ręku radaru tylko lizak, z którym wybiegł zza krzaków ok 70 m przed samochodem. Następnie pokazał kierowcy prędkość na wyświetlaczu radaru – 112 km/h.
Kierowca mandatu nie przyjął, gdyż był pewien, że to nie była prędkość jego samochodu. Na radarze wyświetlony był inny czas dokonanego pomiaru (spora różnica). Sprawa skierowana została do postępowania sądowego. W sądzie funkcjonariusze Policji zeznawali w charakterze świadków. Zeznali, że wykonany pomiar dotyczył samochodu, kierowanego przez kierowcę Renault. Zeznali także że „nie znają instrukcji obsługi radaru i nie mają żadnego zezwolenia na posługiwanie się radarem”.

W dniu 16 sierpnia 2011 r. kierowca Renault zwrócił się do Komendy Głównej Policji z następującym pytaniem

„Czy przyrządem radarowym Iskra może posługiwać się każda osoba, czy tylko osoba posiadająca odpowiednie uprawnienie do jego obsługi i znająca instrukcję obsługi. Co zrobić jeżeli osoba (policjant, strażnik miejski), która posługuje się radarem mówi że nie zna instrukcji obsługi i nie może okazać uprawnienia do obsługi radarów, bo go po prostu nie posiada ?”

Odpowiedź nadeszła z Biura Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji (RD-Z-1312/1287/2011), a informację opracował i wykonał nadkomisarz P. Siedlec. Oto ona:

„Odpowiadając na pismo z dnia 16 sierpnia 2011 r. uprzejmie informuję, że metody i formy wykonywania przez policjanta zadań w zakresie czuwania nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, a także organizację służby na drogach i sposób jej pełnienia przez policjantów reguluje zarządzenie nr 609 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantow (dz. Urz. KGP Nr 13, poz. 100 z późn. zm.).

Zgodnie z treścią § 15 ust 8 policjant pełniąc służbę na drodze jest obowiązany posiadać przy sobie potwierdzoną kopię świadectwa legalizacji przyrządów kontrolno-pomiarowych używanych w służbie i okazać ją na prośbę osoby kontrolowanej. Może również w miarę posiadanych możliwości okazać na żądanie osoby kontrolowanej, nagranie lub wynik pomiaru.

Jednocześnie zgodnie z treścią art. 129 ust. 2 pkt 9 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym policjant czuwając nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach jest uprawniony do używania przyrządów kontrolno-pomiarowych, a w szczególności do badania pojazdu, określenia jego masy, nacisku osi lub prędkości, stwierdzania naruszenia wymagań ochrony środowiska oraz do stwierdzania stanu trzeźwości kierującego.

Ponadto dodaję, że każde urządzenie kontrolno-pomiarowe używane przez policjantów jest wyposażone w instrukcję obsługi i w razie potrzeby użytkownik może z niej skorzystać”.