Sowiecki czy radziecki?

Sowiecki czy radziecki?

W ostatnim numerze miesięcznika “wSieci Historii”1 dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN Adam Hlebowicz opublikował artykuł “Radziecki czy sowiecki? Aksjologiczna wizytówka”, w którym rozważa jak te określenia czy pojęcia wpływają na nasz sposób widzenia zbrodniczego sowieckiego komunizmu, a tym samym nasze rozumienie dobra i zła.

Tym bardziej, że pojęcie “radziecki” zostało narzucone w okupowanej przez sowieckich zbrodniarzy PRL przez komunistyczno-sowiecką propagandę.

A. Hlebowicz podkreśla w tym artykule, że historia używania pojęć “sowiecki” czy “radziecki” jest bardzo mocno naznaczona piętnem zbrodniczej, komunistycznej ideologi z XX wieku. Dlatego, ponieważ słowo “sowiecki” nie jest polskie — obcość tego określenia powinna być dla nas sygnałem obcości zjawisk jakie są przez to słowo opisywane. Pisze, że przed II wojną światową przymiotnik “sowiecki” budził zdecydowanie negatywne skojarzenia...

W artykule “Związek Sowiecki czy Radziecki? Sowiety czy rady?2” zawierającym rozważania na temat terminologii opisującej porewolucyjne państwo bolszewików prof. Maciej Korkuć demaskuje komunistyczne nazewnictwo we współczesnym języku polskim. Pisze w nim m.in., że:

“Słowo sowiet (совет) czyli rada – tak jak ten termin pojmowali i wypełniali treścią bolszewicy – wykorzystywane było w codziennych oświadczeniach, enuncjacjach i w przepisach nowego prawa. Sami zaczęli określać swoje państwo jako sowieckie. Szybko na świeckie ołtarze wyniesiono pojęcie człowieka sowieckiego jako element nowej ideologii.”

Podkreślmy więc, pisze prof. Maciej Korkuć, iż: "termin sowiecki, sowieckie w języku polskim podobnie jak jego odpowiedniki w innych językach, miał charakter terminu obiektywnie odzwierciedlającego rzeczywistość. Pejoratywnego wydźwięku doszukiwać się można było w takich formułach jak 'bolszewia', choć i ten wówczas nawiązywał po prostu do nazwy dominującej w ZSRR partii bolszewików."

Adam Hlebowicz przytacza słowa żyjącego na emigracji pisarza Józefa Mackiewicza, który w 1947 roku napisał: “Sowieckie działania wobec podbitego narodu przypominały operację chirurgiczną polegającą na wyjmowaniu pacjentowi jego mózgu i serca narodowego”.

Znakomicie opisał tę bolszewicką operację Leopold Tyrmand w swoim “Dzienniku, 1954”: “Bronię mózgu. Tego z odmętów kosmogonii i tego mniejszego, mojego własnego. Marksiści chcą wyciąć mózg z człowieka i włożyć go do słoja z ideową formaliną ich wyłącznej produkcji” (Dziennik, 1954). Tyrmand bronił mózgu przed komunistyczną partią, która: “Była, jest i będzie jedynym właścicielem umysłów, jedynym wyrazicielem myśli i nadziei oraz wyłącznym przywódcą i organizatorem ludzi” (Prawda, 7 listopada 1957).3

Zdaniem Adama Hlebowicza wnikliwą analizę tych pojęć przedstawił w 1950 roku żyjący na emigracji językoznawca Stanisław Westfal, który stwierdził, że istniejący już w okresie staropolskim przymiotnik “radziecki” był zwykle odnoszony do “radźcy” lub “radcy”, czyli dzisiaj radnego — a nie samej rady.

Także prof. prof. Maciej Korkuć przypomina iż: “Przymiotnik radziecki był od zawsze związany z wybieralnymi organami władzy, w pierwszym rzędzie lokalnych samorządów miejskich. Znaczenie to zostało opisane w ”Słowniku etymologicznym języka polskiego” Aleksandra Brucknera. Przymiotnik „radziecki” jest powiązany ze słowem „rada”, które było „zachodniosłowiańską pożyczką z niem[ieckiego] Rath”.

Prof. Marek Chodakiewicz także miał problemy z polskimi wydawcami, którzy preferowali określenie “radziecki”. Pisał o tym w materiale “Wgląd w zniewolony umysł - sowiecki czy radziecki?”, w którym m.in. pisze, że na żądanie wydawnictwa zmienił określenie „sowiecki” na „radziecki”:

“Wkrótce po ukazaniu się mojej książki dostałem list z Kanady od uczestnika powstania warszawskiego i oficera NSZ, inż. Tadeusza Siemiątkowskiego. Pytał, dlaczego użyłem słowa „radziecki”. Załączył też kopię listu Jerzego Giedroycia, w którym redaktor „Kultury” przyznawał: „na temat «sowiecki czy radziecki» piszemy dosłownie od kilkudziesięciu lat, ze słabym zresztą rezultatem”.

W tym czasie paryskie „Zeszyty Historyczne” (nr 99 z 1992) zamieściły list inż. Zbigniewa Sebastiana Siemaszki, w którym ten były więzień Gułagu i wybitny konserwatywny historyk emigracyjny skarżył się na redaktorów wydawnictwa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, którzy w opublikowanym opracowaniu zmienili bez pozwolenia autora słowo „sowiecki” na „radziecki”.

Zbigniew Siemaszko protestował: „Warto przypomnieć, że terminologia «radziecka» została zainicjowana przez środowisko, na czele którego stali Marchlewski i Dzierżyński w 1919 roku, a potem była używana przez Komunistyczną Partię Polski, ‘Nowe Widnokręgi’ Wandy Wasilewskiej, Związek Patriotów Polskich, PZPR i PRL. Natomiast środowiska, w których ja się obracałem podczas swego życia (w okresie pobytu w Sowietach włącznie) używały terminologii «sowieckiej’”.

Po moim powrocie do USA wpadłem do nestora emigracyjnej publicystyki prawicowej, Wojciecha Wasiutyńskiego, aby pogadać o kraju i naciągnąć go na wspomnienia. A ten prawie z miejsca mnie spytał, dlaczego w książce zmieniłem słowo „sowiecki” na „radziecki”. Przecież w brudnopisie, który czytał, tak nie było. Podniósł przy tym w charakterystyczny sposób brwi, odchrząknął i zmienił temat. Każdy, kto go znał, wiedział, że to były oznaki wielkiego niezadowolenia. Poczułem, że zawiniłem. Mój pragmatyzm okazał się nie na miejscu.4

Dlatego, moim zdaniem, powinniśmy zastosować się do tego co językoznawca Stanisław Westfal skonkludował już wiele lat temu: “pozostańmy przy Sowietach i sowieckim”.

---------------------------------------------------------------------------------------------------

1  Nr 1-2 2012, s. 28.

2  Zob. ]]>http://www.portal.arcana.pl/Zwiazek-sowiecki-czy-radziecki-sowiety-czy-r...]]>

3  Zob. Rozbestwione kłamstwo, jakim komunizm wypełnił swój świat i zainfekował nasz świat..., ]]>http://blogmedia24.pl/node/42932]]>

4  ]]>https://www.salon24.pl/u/chodakiewicz/132872,wglad-w-zniewolony-umysl-so...]]>