Łukasz Warzecha na bezdrożach między państwem a rynkiem

Co jakiś czas irytuje mnie Łukasz Warzecha swoim specyficznym trybem rozumowania – trudno mu odmówić słuszności gdy rejestruje fakty i ocenia je tak lub inaczej, natomiast razi brak szerszej perspektywy czy szerszego kontekstu, bowiem te same słusznymi wydające się fakty, w poszerzonym kontekscie, mogą prowadzić do całkiem odmiennej interpretacji.

W tym konkretnym przypadku, o którym czytam w najnowszym “Do Rzeczy” jednak nawet fakty są powiązane nielogicznie, oto bowiem ŁW porównuje, ironizując, zakup Pendolino przez Sławomira Nowaka z programem elektromobilności promowanym przez Mateusza Morawieckiego. Czyżby ŁW nie dostrzegł, że zakup Pendolino to był zakup z obcego źródła, do tego pasującego jak kwiatek do kożucha, coś jak zakup caracali, podczas gdy program elektromobilności wiąże się ze stworzeniem gałęzi własnego przemysłu ? Strzelił więc ŁW kulą w płot.

Ale popatrzmy na tę kwestię w jeszcze szerszym kontekście. Oczywiście ŁW ma pełne prawo kwestionować sensowność ekonomiczną programu elektromobilności, ale tu wpada w pułapkę bo staje się więźniem zdezaktualizowanego paradygmatu demoliberalnego, paradygmatu głoszącego omnipotencję wolnego rynku. Otóż żeby zadziałał wolny rynek, to najpierw musi zadziałać państwo, które stworzy ramy dla jego funkcjonowania. Jeżeli bliżej się przyjrzymy jak główny adwokat wolnego rynku w w. XIX czyli Wielka Brytania działał, to kwestia wygląda zupełnie inaczej niż sądzi ŁW. Otóż Anglicy wprowadzali “wolny rynek” przy pomocy kanonierek i tyle to miało wspolnego z wolnością.

Od lat 50tych ub. w. Wielką Brytanię, w podobny sposób zastąpiły USA i tylko dzięki pozycji supermocarstwowej swego kraju takie firmy jak kiedyś General Electric, a obecnie Microsoft czy Boeing zajmują dominującą pozycję na światowym rynku.

Tak więc okazuje się, że zanim zacznie funkcjonować wolny rynek, musi zainterweniować państwo, i zainwestować w infrastrukturę prawną, infrastrukturę kolejową i drogową, oraz pewne preferencje dla nowych gałęzi przemysłu, żeby pojawiły się możliwości wprowadzenia produkcji i wymiany. Francuzi wprowadzili w ten sposób energetykę jądrową, na której oparta jest gospodarka całego kraju. Amerykańskie supermocarstwo powstało dzięki maszynie gospodarczej uruchomionej w II WŚ przez państwo. Daleki Wschód też się rozwinął w oparciu o ten sam mechanizm.

A transformacja kapitalizmu w konsumpcjonizm też nie dokonała się poprzez oddolne zmiany wolnorynkowe lecz dzięki decyzjom politycznym zmieniającym system finansowy i przekształcajacym system w wielką piramidę finansową. Obecnie zaś, wskutek odgórnych zmian zmierzających do ochrony środowiska zachodzą zmiany w polityce energetycznej, które zmienią proporcje między tradycyjnymi i nowymi systemami pozyskiwania i dystrybucji energii.

Tak więc to nie wolny rynek wyznacza ramy rozwojowe, on tylko w tych ramach funkcjonuje i trzeba umieć te dwa procesy rozróżnić.