"Dzień bez Smoleńska" albo rozważań o lemingach ciąg dalszy

Gdy wiosną 2001 telewizja Walterów rozpoczęła emisję polskiej wersji programu „Big Brother”, czułam, że dzieje się coś złego i w dodatku nieodwracalnego. Nie ze względu na nieuniknione w tych okolicznościach obscena, podniesione do rangi wydarzeń, którymi żyje cały kraj, ale ze względu na niebywały awans społeczny chama, wobec którego legendarne awanse Peerelu („nie matura leć chęć szczera…” ) wypadały naprawdę blado. Nieciekawe figury, które zgromadzono w podwarszawskim baraku dla realizacji tej operacji stały się z dnia na dzień „bohaterami naszych czasów”. To była prawdziwa bomba. Bez potrzeby dorównywania komukolwiek, bez udawania, że się coś wie lub coś umie. Charakterystyczne, że byli to wszystko ludzie beznadziejnie przeciętni, toporni, żadne indywidualności czy talenty, żadne osobowości, ot, zwyczajne ludki jeszcze bodaj bez dyplomów wyższych szkół tego i owego, dawne to były czasy. Wyselekcjonowano jednak osoby z tak zwanym potencjałem, o którym decydowały dwa czynniki: ekshibicjonizm i determinacja, by utrzymać się jak najdłużej w tym baraku, z nadzieją przecież na znacznie więcej. Popularność, pieniądze, własny program w telewizji, ba! świat cały w zasięgu ręki, o ile tylko publika zabójczymi esemesami nie wyrzuci nas z poczekalni do ziemskiego raju celebrytów. Z zapartym tchem i szkodą dla duszy obserwowały to panopticum miliony Polaków, ale ci, których umysł był jak „tabula rasa” ponieśli największą stratę. Bo oglądali to wówczas jak pamiętam wszyscy, od Bałtyku do Tatr, z wyjątkiem tych, co urodzili się jeszcze przed wojną, i mieli tę wrodzoną odporność na wirusy. Poza tym - wszyscy, choćby i jednym okiem. Czy byli to ci sami ludzie, którzy wcześniej - choćby nawet dość powierzchownie - przeżywali spotkania z Janem Pawłem II, ci sami, którzy kiedyś – choć i w to uwierzyć dziś trudno – przeżywali karnawał Solidarności i traumę stanu wojennego? Trochę ci sami, a trochę nie, bo mieliśmy w międzyczasie jakościowo istotną zmianę warty. W 2001 dochodziło do głosu pokolenie dwudziestolatków, pokolenie wyżu demograficznego 1981 roku. Nie tyle zresztą dochodziło do głosu, co dochodziło do szkła (kontaktowego, rzecz jasna). Uczyło się reguł nowej rzeczywistości, chłonęło jak gąbka. W edukacji pomagał „wielki moderator” owych procesów społecznych, Jacek Santorski, który regulował nurt płynących z ekranu pomyj „od środka”, w odróżnieniu od tych kolegów po fachu, którzy odsunęli się z niesmakiem, skazując się na pozycję outsiderów.
Tu znowu powołam się na „Czas idiotów” i Larę, która trafnie zauważa: „Pokolenie 1981 to pierwsze pokolenie świadomie wychowywane na debili”. Przypominam sobie z tamtego czasu grupę młodych-wykształconych z mojego miasta, absolwentów elitarnego liceum, rozprawiających z zapałem o tym, co powiedziała czy zrobiła poprzedniej nocy jakaś pani Szewioło czy Sewioło, imienia nie pomnę. Przecierałam oczy, całkiem wówczas nieświadoma, że tak to właśnie ułożono, że nie chodzi tylko o wpływy z reklam czyli kasę, ale też o inżynierię społeczną. Bo ludzi trzeba sobie wychować, no nie? Moim zdaniem to był właśnie ten moment, wtedy „to” się zaczęło, wtedy właśnie ogłupiono i zdemoralizowano całe pokolenie Polaków, w sposób wcześniej w Polsce nieznany. Jan Paweł II powiedział kiedyś do młodzieży słynne „ Musicie od siebie wymagać, nawet gdyby inni od was nie wymagali". Teraz zręcznie odwrócono ten imperatyw: „Nikt nie ma prawa wymagać od was czegokolwiek, zapamiętajcie to dobrze. Zaufajcie swoim instynktom. Odłóżcie na bok skrupuły, bo to dobre dla prowincjuszy. Ładne jest to, co się wam podoba. Dobre jest to, na co własnie macie ochotę. Chcą za coś wam zapłacić – sprzedajta. Róbta co chceta. Pnijta się w górę. Walczta o swoje. Taka teraz moda w Warszawie.”
Wyedukowane przez TVN pokolenie już nigdy nie będzie kojarzyć Wielkiego Brata z powieścią Orwella, i nigdy żadnego Orwella czytać nie będzie. Nie ma czasu, pochłonięte całą tą krzątaniną: jakieś studia, bo teraz wszyscy studiują, jakaś praca, sobotnia wódka z kolegami, awanse albo i nie, życie, życie… jeśli coś bierze się do ręki, będzie to raczej Gazeta, oczywiście Wyborcza. Ta przekona całe to pokolenie (o niebiosa, nie tylko to!), że myślenie kategoriami narodu jest passe. A historia… naprawdę nie ma do czego wracać. Zostawmy ten niepotrzebny balast. Kłopotliwy balast. Bo Jedwabne to tylko wierzchołek góry lodowej... Bo polskość to nienormalność. Wybierzmy przyszłość. Jeśli musi to być przyszłość na Wyspach, niech i będzie! Ktokolwiek kiedyś mógł marzyć? Rodzice wychowani "za komuny" mogą nam pozazdrościć. W końcu jesteśmy Europejczykami. I było trochę jak w bajce Andersena o „nowych szatach cesarza”, dopóki do głosu nie doszedł znów Jarosław Kaczyński, i nie powiedział, że król jest nagi. Wówczas młodzi-wykształceni w poczuciu ekstremalnego obciachu chwycili z gniewem za swoje telefony, bo przecież byli zdecydowanie na nie!

Postscriptum.
Zabawny traf: triumfator I edycji wspomnianego przedsięwzięcia, niejaki p. Dzięcioł, wystartował po latach z sukcesem z listy PO do Sejmu, jest dzisiaj posłem. Inny uczestnik szopki, niejaki Florek, posłował z woli elektoratu z ramienia SLD. Psycholog programu, Jacek Santorski, pracuje na zapleczu rządu, nasycając jego politykę stosowną do okoliczności dawką miłości,o czym pisał niedawno Krzysztof Wyszkowski w znakomitym tekście „Cud, miłość, czarna msza”. Ogłosił się przecież przed laty Santorski w pełnym hipokryzji wywiadzie dla Zalewskiego i Mazurka „takim trochę narodowym psychologiem Polaków”. Nie dziwi więc, że płynący głównym nurtem Santorski, oceniający wczoraj wyczyny podopiecznych Wielkiego Brata, a więc szerokiej publiczności dobrze znany, dziś dla lemingów poddaje krytycznej ocenie zachowanie Jarosława Kaczyńskiego po tragedii smoleńskiej. I wyjaśnia w „Faktach po faktach” z wysokości swego autorytetu, że traumę można przeżywać na różne sposoby. „Niektórzy tak twórczo i konstruktywnie, jak Ewa Komorowska, a niektórzy bardzo destruktywnie, jak lider marszu z pochodniami pod pałac prezydencki.” Santorski, który jako psycholog uczestniczył w pielgrzymce Ewy Komorowskiej do Smoleńska, „obserwował tę pielgrzymkę nieco z boku” i zauważył, że rodziny wcale a wcale nie rozmawiały "o pomniku, ani o żadnej innej formie upamiętnienia w Warszawie ofiar katastrofy". Płynie wiec nadal Santorski nurtem głównym i coraz bardziej rwącym, póki wiatr historii nie wywróci jego tratwy kaznodziei do zadań specjalnych.
A lemingi, jak to lemingi. Budują mosty. Może rozsądniej byłoby: pomosty? Lub czółna?