Czyn o podwójnym skutku

Pojęcie to znane jest głównie w teologii moralnej, choć etyka nie motywowana religijnie zna je także. Gdyby spytać kogoś, powiedzmy maturzystę, czy nawet po studiach, ale nie zainteresowanego problematyką etyczną, czy taką podstawową filozofią życia, mógłby ktoś taki nie wiedzieć o czym mowa. A jednak warto coś o tym wiedzieć. Najogólniej mówiąc, czyn o podwójnym skutku zachodzi wówczas, kiedy działamy dla osiągnięcia dobrego skutku, a w sposób niezamierzony dopuszczamy ewentualność skutku przeciwnego. To, moim zdaniem, najprostsze wytłumaczenie, choć nie zawsze rzecz jest tak prosta i nieskomplikowana.

Z takim czynem o podwójnym skutku mamy obecnie do czynienia w związku z wyrokami na organizatorów i wykonawców podsłuchów knajpianych, które pogrążyły niektórych polityków. Podsłuchy są zabronione prawem i już dlatego samego są czymś nagannym. Dochodzi do tego jeszcze, jak by nie było, problem moralny, gdyż tak czy inaczej działa się na szkodę, lub w zamiarze spowodowania szkody, bliźniego. Przy najlepszej woli, nawet mając sympatię dla podsłuchujących, co może być motywowane różnymi względami, nie tylko nagannymi, nie można zasadnie twierdzić, iż parający się takim procederem wolni są od winy, a więc także od kary.

To jest zatem ta ciemna strona podsłuchu. Zamiar w przypadku podsłuchów w takich lokalach jak Sowa i Przyjaciele, nie jest jednoznaczny. Tylko wykonawcy jego mogą powiedzieć, czy przyświecał im cel bezdyskusyjnie naganny – szkoda drugiego człowieka n. p. poprzez szantaż – czy też chodziło o cele mniej jednoznacznie złe, n. p. ciekawość.

Mając tak klarowną eksplikację moralną tego, co działo się w niektórych lokalach odwiedzanych przez prominentów władzy, celebrytów i zwyczajnych gangsterów, przy czym dodać należy, że zwykle te trzy kategorie były w lokalu obecne jednocześnie, w dodatku przy jednym stoliku, wypada zapytać, gdzie jest ten skutek wprost nie zamierzony, a jednak zachodzący? Mam tu na myśli skutek dobry, obecny w sposób akcydentalny, ale w istocie wagą swą dominujący nad skutkiem, nazwijmy go umownie, złym.

I tu dochodzimy do sedna naszej dywagacji. Dodam, sedna niezmiernie interesującego i stanowiącego niemała łamigłówkę, dla prawników, moralistów, polityków, no, i przede wszystkim dla dotkniętych tym zakazanym procederem.

Trudno wątpić we wpływ, jaki rewelacje knajpiane wywarły na nastroje społeczne, bo jednak ta część społeczeństwa Polski, której dobro kraju i jego obywateli leży na sercu nie mogła pozostawać obojętna wobec poglądów na państwo, dobro publiczne, samo sprawowanie władzy, jakim wyraz dawali najwyżsi państwowi urzędnicy. Cynizm, ale zarazem szczerość w odsłanianiu bagna, jakim była w istocie cała struktura owego „teoretycznego państwa”, pogarda dla jego kulejących agend musiała poruszyć i zaniepokoić poważne kręgi społeczeństwa. Nieczuli na to wszystko mogli pozostać tylko beneficjenci reżimu. Dopiero jednak po jego przegranej wiadomo dokładnie kim oni byli i w pewnym sensie nadal są. Jeśli do tego dodać zły stan państwa, nawet w wymiarze bytowym, co odbijało się na szerokich warstwach nie uprzywilejowanych systemem, korupcję widoczną gołym okiem, indolencję (czy zamierzoną) władz w jej zwalczaniu, kurczenie się suwerenności Polski w ramach UE, wręcz jej kolonizację na wielu płaszczyznach, to trudno zaprzeczyć, że owe rewelacje knajpiane stanowiły potwierdzenie owych słabości. Trzeba by dalej, założyć całkowite ogłuszenie narodu pozbawionego instynktu samozachowawczego, żeby mogła liczyć na wygraną w wyborach tak zlasowana ekipa rządząca. A jednak, jak na to wskazuje jej dzisiejsze zachowanie, liczyła.

„Dobra zmiana” była jednak możliwa tylko przy absolutnej wygranej zjednoczonej prawicy. Bo rządy w koalicji takiej zmiany by nie umożliwiły. Widać to choćby w sposobie działania tego, co niesłusznie nazywa się dziś w Polsce opozycją, a co w istocie jest sabotażem państwa bez względu na ewentualne skutki. Celem tzw. opozycji nie jest bowiem dobro państwa i jego obywateli, ale przywrócenie mętnej wody, w jakiej w czasie swoich rządów dopuszczeni do połowu odławiali swą dolę. Jest to zjawisko nierzadkie w naszej historii, mającej na swoim koncie Targowicę, szmalcowników, nie mówiąc o rzeszy szpicli pracujących na rzecz ujarzmienia narodu przez komunistów, a dziś nierzadko korzystających z tłustych synekur i szkalujących Polskę na forum UE, czy jeszcze szerzej, w świecie.

Ale nie mniej rzadko zachodzi taki układ w wyniku wyborów, jak rządzenie przez jedno ugrupowanie, w dodatku mające taką opozycję, która robi wiele hałasu i jak może szkodzi, ale przede wszystkim sobie.

I pomyślmy, czy bez tych podsłuchów byłoby to wszystko możliwe? Być może, ale osobiście w to wątpię. Takie mocne uderzenie niewątpliwie pomogło obalić ten zmurszały gmach zbudowany na fundamencie PRL i liberalizmu przeradzającego się wręcz w libertynizm? Bez rewelacji knajpianych chyba jednak „pozostałoby jak było”, czyli zgodnie z hasłem prominentów III RP.