Rudolf Weigl, pan redaktor Wójcik, prof. Wacław Szybalski i inni. Mity? Czy fakty! (cz. III)

Jestem dziś mocno rozgoryczona. Choć - czego się można było spodziewać po rezolucji PE.

A poza tym - tak jakoś to "współgra" z pytaniem Arthura Allena na temat Profesora Weigla - czemu po wojnie nikt z osób, które zawdzięczały Mu życie - nie stanął w Jego obronie!

A czemu, w obronie Polski, przeciw Stalinowi, nie stanęli alianci? Chyba Jałta Kaczmarskiego daje dobrą odpowiedź!

Moje rozgoryczenie dotyczy również ostatniej pozycji na temat prof. Weigla, autorstwa Arthura Allena. Mam bardzo wiele obiekcji wobec tej publikacji. Znów - motyw przewodni - pochwała, ale nie prof. Weigla. Jest oczywiście barwny opis (nawet liczne opisy) prof. Szybalskiego i jego rodziny. Rodzina - jak się okazuje - ziemiańska. No to kolejny "kamyczek" do ogródka prof. Szybalskiego. Jakże on, pochodząc z takiej rodziny, będąc członkiem AK, i uczestnicząc w działalności sabotażowej przeciw Niemcom i Moskalom - tak bezkolizyjnie zaczął robić karierę w Polsce, podróżując do Danii, a ostatecznie - wyjeżdżając do Stanów Zjednoczonych AP. I dlaczegóż - będąc "tam" - nie wykazywał się specjalną aktywnością dotyczącą osoby Profesora (a później pamięci o Nim)  - aż do roku 2000?

A dlaczego nie "walczył" o Weigla Ludwig Fleck? A Stefan Kryński?

No cóż - wyjaśnienie jest chyba dość proste. Zarówno Kryński, jak też Fleck robili w Polsce komunistycznej karierę. Fleck musiał znać politycznego przeciwnika Weigla, którego poprzednio określiłam jako "mistrza marionetek", chciałoby się powiedzieć - kukieł.

Nie jest, przede wszystkim, prawdą że Lublin, gdzie prof. Fleck zaczął karierę powojenną, był miastem zrujnowanym, jak twierdzi Arthur Allen. Wręcz przeciwnie! Od początku działał Uniwersytet, szkoły, szpitale, wojsko. Niemcy, podczas wojny, zniszczyli natomiast lubelskie getto.

Było jednak "coś za coś". Czy jest pan z nami, czy - przeciw nam? Trzeba się wyraźnie określić!

To kwestia postawiona memu Ojcu przez Zdzisława Raabe'go, rektora UMCS, na początku roku akademickiego 1949/50, wkrótce po (pozytywnie przeprowadzonej) obronie rozprawy doktorskiej. Takiego "wyraźnego określenia" oczekiwano od każdego naukowca, jeśli pragnął robić karierę.  Sądząc z dalszej historii wymienionych wyżej osób - "określiły się" one "pozytywnie". Inaczej było z Weiglem, także - z moim Ojcem. Ojciec odpowiedział, że nie zamierza robić kariery politycznej, tylko - naukową. Co odpowiedział Weigl - można się domyślać. Jednak tego wątku nie poruszył ani Redaktor Wójcik, ani prof. Szybalski.

31 grudnia 1949 Ojciec zaczął swoje opus magnum we Wrocławiu. Choć nie bylo ono tym, które sobie wcześniej wyobrażał. Przede wszystkim - musiał porzucić swoje badania, rozpoczęte we Lwowie, nad metamorfozą płazów neotenicznych (przeobrażeniem płazów, które zdolne są rozmnażać się - w postaci larwalnej).

Co do szczepionki produkowanej przez doktora Flecka w Buchenwaldzie... Z opracowania  Arthura Allena wcale nie wynika, że była to szczepionka pełnowartościowa. Być może więc te różne, ostatnio "masowo produkowane" opowieści o "gorszej, bo wojennej jakości szczepionki" z Instytutu Weigla - to "pendant" do tych różnych, rzeczywiście bezwartościowych, "produkcji".

Wreszcie - taki passus: "Ryszard Wójcik, dziennikarz, który zrobił wiele, by przywrócić Weiglowi pośmiertną sławę, wyjaśnia to w tekście Pakt z diabłem. Cytuje dawnego karmiciela wszy, który po wojnie został ważnym uczonym i tak się wypowiadał w połowie lat dziewięćdziesiątych pod warunkiem zachowania anonimowości:

Pyta pan o granice kompromisu? Powiem panu szczerze: w tym kraju, skazanym od dwóch stuleci na pogwałcenie godności jego obywateli, na wieczne rozdarcie między jałową Niezłomnością a „racjonalną” kolaboracją w imię Przetrwania Wartości – jest tu od dawna miejsce dla kategorii Niezłomnych: to błogi i przytulny piach cmentarny.

Wszyscy Niezłomni i Bez Skazy leżą już na cmentarzach. Rozstrzelani, polegli, samobójczo wyzwoleni. …"

Po pierwsze - to nie "dawny karmiciel wszy" ani też "ważny uczony". To Docent Edward Zubik, ktorego slowa cytuje red. Wójcik w swym ostatnim "dziele" na temat prof. Weigla. Docent Zubik nigdy nie karmił wszy, i z Instytutu odszedł przed wojną, wskutek dość głupiego nieporozumienia z prof. Weiglem. Nieporozumienie załagodzone zostało dopiero po wojnie.

Doc. Zubik był dziekanem (i dobrym organizatorem) Wydziału Zoologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego, natomiast większego dorobku naukowego nie posiadał...

I następny passus:  "W latach osiemdziesiątych, na spotkaniu historyków medycyny we Wrocławiu, dawny asystent Weigla Zbigniew St.... powiedział, że Fleck nigdy nie powinien był pracować dla hitlerowców w obozach – lepiej było popełnić samobójstwo".

Tym razem nie wiem kto tak podłe kłamstwo "spłodził" - prof. Szybalski ? red. Wójcik czy Arthur Allen? Gdyby był nim ktokolwiek z tych trzech - winien odpowiadać za oszczerstwo. Mój Ojciec był człowiekiem głębokiej wiary, i nigdy w życiu nie twierdził czegoś podobnego! Zwykłym łajdakiem jest ten, kto coś takiego ogłasza!

Mówiąc natomiast o posiedzeniu Towarzystwa Historii Medycyny, do którego Ojciec należał, to - w 1958, kilka miesięcy po śmierci Profesora - pod wpływem starań Ojca - poświęcono Profesorowi Weiglowi jedno z wiosennych posiedzeń Towarzystwa. Utkwiło ono w mojej pamięci szczególnie mocno - gdyż ręcznie przepisywałam tekst odczytu, który przygotował wówczas Ojciec. Działo się to na krótki czas przed moją maturą. I jakoś wówczas nikt inny nie kwapił się do wspominania Profesora Weigla

Jeszcze kolejna "rewelacja": "...podczas wojny...St.... zajmował się biologią i metabolizmem wszy, Kryński skupiał się na toksyczności R. prowazekii..." Zgodnie z faktami - podczas wojny - Ojciec był kierownikiem działu produkcji szczepionki, przyszły profesor Jan Starzyk (określany przez Allena "asystentem Weigla"), w tamtym czasie - był szefem produkcji szczepionki w Instytucie, natomiast przyszły profesor Stefan Kryński pełnił raczej podrzędną rolę, co wyjaśnia w swoich wspomnieniach. 

Są jednak pewne interesujące informacje w opracowaniu Arthura Allena. Np. o współpracy Przybyłkiewicza ze Służbą Bezpieczeństwa. I bardzo negatywna opinia Zofii Bujwidowej - o Przybyłkiewiczu. Na temat innych szczegółów dotyczących Przybyłkiewicza nawet pisać nie warto.

Jest też rzetelna informacja dotycząca pierwszej Żony Profesora - osoby z wyższego niż Profesor kręgu społecznego, pięknej, kulturalnej Pani. W odróżnieniu od prof. Kryńskiego, który pisał o Andzie Herzig, że "była kobietą Jego (Weigla) życia" - Allen artykułuje rzeczywiste walory Zofii z Kulikowskich. I, w sposób wierny, przedstawia sytuację rodzinną Profesora. 

Od siebie dodam, że - wbrew twierdzeniu prof. Szybalskiego - administrację w Instytucie, do swojej śmierci, prowadziła Zofia Weiglowa, a nie ojciec Wacława Szybalskiego. Gdyby natomiast prof. Weigl spotkał Andę w czasach sprzed pierwszego ożenku - nawet by na nią nie spojrzał. Bez wyksztalcenia, do Zakładu Biologii przyszła jako rysowniczka, robiła studia pracując, niezbyt urodziwa, dość oschła, bez "zaplecza" towarzyskiego. Jej spryt przydatny był podczas wojny, zwłaszcza podczas doboru pracownikow Instytutu. Po wojnie - wsparciem dla Profesora raczej nie była.