Rzeź Polaków - rozkaz Jeżowa cz.7

Obrazek użytkownika Rafał Brzeski
Historia

Dalszy ciag rozkazu Ludowego komisarza spraw wewnetrznych Nikolaja Jezowa adresowanego do najwyzszych stopniem funkcjonariuszy NKWD. Jezow uzasadnia w nim koniecznosc wymordowania wszystkich Polakow mieszkajacych w Zwiazku Sowieckim poniewaz wszystkie struktury sowieckiego  panstwa spenetrowala Polska Organizacja Wojskowa, a z jej pomoca polski wywiad wojskowy, czyli Oddzial II Sztabu Glownego

Działalność szpiegowska wywiadu polskiego w ZSRS.

 

Niezależnie od działalności szpiegowskiej szeregowych członków, moskiewska centrala, aż do likwidacji, dostarczała systematycznie polskiemu wywiadowi wszystkie najważniejsze informacje o sytuacji wojskowej, ekonomicznej i politycznej ZSRS, włącznie z materiałami operacyjnymi i mobilizacyjnymi sztabu RKKA, do których Unszlicht, Muklewicz, Budkiewicz, Bronkowski, Łągwa mieli dostęp z uwagi na swoje stanowisko służbowe.

 

Równolegle moskiewska centrala POW i rezydenci Oddziału II polskiego Sztabu Generalnego prowadzili istotny werbunek szpiegów w środowiskach elementów niepolskich. Przykładowo, Unszlicht w 1932 roku zwerbował dla wywiadu polskiego naczelnika Zarządu Artylerii RKKA – Jefimowa[1] i otrzymał od niego wyczerpujące informacje o stanie uzbrojenia artyleryjskiego Armii Czerwonej. Inny członek moskiewskiej centrali POW – Pestkowski przeprowadził wiele werbunków w Kominternia, instytucjach naukowych i innych instytucjach, przy czym werbował przeważnie nie-Polaków bezpośrednio do polskiego wywiadu i tylko w niektórych przypadkach bezpośrednio do POW, gdyż warszawska centrala w szczególnych przypadkach sankcjonowała przyjęcie do szeregów POW elementów niepolskich (Rosjan, Ukraińców). Istotną siatkę szpiegowską w Ludowym Komisariacie Spraw Zagranicznych tworzył Łoganowski.

Szczególnie ważną działalność werbunkową prowadził rezydent Oddziału II polskiego Sztabu Generalnego I. Sosnowski oraz jego zastępca w rezydenturze podpułkownik Oddziału II W. Witkowski.

Sosnowski zwerbował i wykorzystał dla wywiadu polskiego zastepcę naczelnika Zarządy Wywiadu RKKA Karina[2] (okazało się, że był niemieckim agentem od 1916 roku), zastępcę naczelnika Zarządu Wywiadu RKKA Meiera[3], zastepcę prokuratora ZSRS Prussa[4], zastępcę naczelnika Dmitrowskiego łagra NKWD Puzickiego[5] i szereg innych osób zajmujących odpowiedzialne stanowiska w RKKA, OGPU, NKWD oraz centralnych instytucjach rządowych. 

W. Witkowski, uplasowany w 1920 roku przez Sosnowskiego w WCzeKa, został później przeniesiony do działalności szpiegowskiej w transporcie i w organach zarządzania gospodarką narodową, gdzie do czasu aresztowania stworzył istotną siatkę dywersyjno-szpiegowską składającą się przeważnie ze specjalistów.

Poważnym kanałem infiltracji Armii Czerwonej przez polską agenturę, która zachowała się w niej do dzisiaj, była tak zwana szkoła Czerwonych Komunardów, która istniała w Moskwie w latach 1920-1927 (nazywała się przed rozformowaniem Zjednoczona Szkoła Wojskowa im. Unszlichta).

Ta szkoła wojskowa, szczególnie w pierwszym okresie istnienia, obsadzona była przez Polaków, którzy byli kierowani do niej przez Biura Polskie przy partyjnych organach centralnych i lokalnych.    

Członkowie POW, którzy dostali się skrycie do Biura Polskiego kierowali do tej szkoły członków organizacji, a także kadrowych agentów wywiadu polskiego, którzy pozostali w ZSRS pod przykrywką jeńców wojennych okresu wojny sowiecko-polskiej i nie chcieli wracać do Polski lub uciekinierów; w szkole istniała silna grupa POW, która prowadziła samodzielną działalność werbunkową.

Szkoła przygotowywała kadrę dowódczą piechoty, kawalerii i artylerii kierowaną do różnych jednostek RKKA i tam naturalnie trafiali i polscy szpiedzy – absolwenci szkoły.

Łączność z Warszawą utrzymywana była przez organizację regularnie przy zastosowaniu różnorodnych metod.   

Do ZSRS systematycznie przyjeżdżali ważni przedstawiciele warszawskiej centrali POW i Oddziału II polskiego Sztabu Generalnego, którzy kontaktowali się z Unszlichtem, Pestkowskim, Sosnowskim, Witkowskim, Bortnowskim i innymi.

Przedstawiciele ci przyjeżdżali do ZSRS pod różnymi oficjalnymi pretekstami (w charakterze kurierów dyplomatycznych, w sprawach handlowych), a także pod pretekstami osobistymi (jako turyści, na spotkanie z krewnymi, tranzytem, jak również nielegalnie). Specjalnie w celu utrzymania łączności z Sosnowski i Olskim, w skład attachatu wojskowego w Moskwie wchodzili delegowani z Warszawy zaufani Piłsudskiego, oficerowie Oddziału II polskiego Sztabu Generalnego, Kowalski[6] i Kobylański. [7]Spotkania z nimi były legalizowane pod pozorem przeprowadzania fikcyjnych werbunków do OGPU przez Olskiego i Sosnowskiego.

Wielku członków organizacji miało łączność konspiracyjną z polskim attache wojskowym w Moskwie i innymi członkami rezydentury w ambasadzie (Wiślak,[8] Budkiewicz, Dąbal, Naujokajtis,[9] Konic[10] i inni).  

Inni członkowie POW po objęciu stanowisk, które dawały im możliwość oficjalnych spotkań z korpusem dyplomatycznym zagranicznych ambasad wykorzstywali te spotkania do kontaktów wywiadowczych (Łoganowski na oficjalnych przyjęciach, Morsztyn[11] w pracy w Ludowym Komisariacie Spraw Zagranicznych, Pestkowski w różnych komisjach polsko-sowieckich, itd.).

Członkowie organizacji pracujący na oficjalnych lub potajemnych sowieckich placówkach zagranicznych kontaktowali się tam z przedstawicielami POW i Oddziału II polskiego Sztabu Generalnego (Łoganowski, Barański i inni w Warszawie, Brzozowski H.. w Finlandii, Czechosłowacji i Japonii, Leszczyński w Kopenhadze, Budkiewicz we Francji, itd.).

Wreszcie wielu ważnych rezydentów (Sosnowski, Pestkowski) posiadało skomplikowane szyfry i hasła do kontaktów.

Tymi wszystkmi kanałami łączności do Warszawy były systematycznie przekazywane informacje szpiegowskie oraz informacje o działalności organizacji, a z głownej centrali POW i Oddziału II polskiego Sztabu Generalnego otrzymywano środki pieniężne i dyrektywy o kierunkach aktywnej działalności organizacji.


[1] Jefimow Nikołaj Aleksiejewicz, Ukrainiec, urodzony w 1987 roku w Czernobylu. Członek WKP(b) od 1918 roku. W latach 1919-1922 studiował na Akademii Wojskowej RKKA. W czasie wojny polsko-bolszewickiej był dowódcą oddziału politycznego 3 armii Frontu Zachodniego. W latach 1921-1923 szef sztabu wojsk WCzK. W latach 1931-1937 naczelnik Zarządu Artylerii RKKA. W latach 1934-1937 członek Rady Wojskowej Ludowego Komisariatu Obrony. Aresztowany 22 maja 1937 roku. Rozstrzelany 14 sierpnia 1937 roku.

[2] Karin Fiodor Jakowlewicz (prawdziwe nazwisko Krutiański Todres Jankielewicz), komkor. Żyd, urodzony w 1896 roku. W WCzeKa od 1919 roku. W latach 1922-1924 nielegał w Rumunii, Austrii i Bułgarii. W latach 1924-1927 rezydent wywiadu zagranicznego w Charbinie, W latach 1928-1933 w Niemczech i Francji. W 1934 roku przeniesiony do Zarządu Wywiadu RKKA. Aresztowany w maju 1937 roku pod zarzutem szpiegostwa. Rozstrzelany w sierpniu 1937 roku. 

[3] Meier Mart Borysowicz (Martin Georgijewicz), Estończyk, urodzony 27 października 1902 roku w Pernowie. Emigrował z Estonii do ZSRS w 1923 roku. W RKKA od 1923 roku. Dosłużył się stopnia majora. W WKP(b) od 1924 roku. W latach 1927-1928 dowódca oddziału rozpoznania szkolnego dywizjony 37 pułku artylerii RKKA. Od 1928 roku w oddziale wywiadu sztabu bałtyckich sił morskich w leningradzkim Okręgu Wojskowym.  Od 1935 roku dowódca oddziału rozpoznania Wydziału Wywiadowczego Zabajkalskiego Okręgu Wojskowego. Aresztowany 2 października 1937 roku. Rozstrzelany 14 kwietnia 1939 roku. 

[4] Pruss, Józef Francewicz, Polak, urodzony 17 lutego 1891 w Warszawie. Członek WKP(b). Zastępca prokuratora ZSRS. Aresztowany 27 maja 1937 roku. Skazany na karę śmierci za szpiegostwo 15 listopada 1937 roku. Rozstrzelany tego samego dnia. 

[5] Puzicki Siergiej Wasiliewicz, Rosjanin, urodzony w 1895 roku w Łomży.  W WCzK od maja 1920 roku. Od 1923 roku zastępca naczelnika Wydziału Kontrwywiadowczego OGPU. Brał udział w operacjach kontrwywiadowczych Trust i Syndykat-2. Komisarz bezpieczeństwa państwowego 3 rangi (stopień odpowiadający stopniowi komkor w RKKA). Przed aresztowaniem zastępca naczelnika Dmitrowskich obozów pracy przymusowej, największego systemu łagrów NKWD, wykorzystywanego przy budowie kanału Wołga-Don. Aresztowany 28 kwietnia 1937 roku. Rozstrzelany 15 listopada 1937 roku.  

[6] Kowalski Tadeusz, Polak, porucznik rezerwy, oficer Oddziału II Sztabu Generalnego. W lutym 1920 roku w w wydziale I prasowym Oddziału II. Od kwietnia 1920 roku w Referacie „Wschód”. W latach 1923-1924 roku kierownik placówki O5/1 w Moskwie. Dysponował „pewną i stałą” agenturą.

[7] Kobylański Tadeusz, Polak, urodzony 11 listopada 1895 roku. Oficer Oddziału II Sztabu Głównego, podpułkownik dyplomowany. W latach 1924-1928 najpierw pomocnik attache, a później attache wojskowy przy poselstwie RP w Moskwie. Od 1929 w służbie dyplomatycznej MSZ. Od 1 grudnia 1935 roku do 17 września 1939 roku wicedyrektor Departamentu Polityczno-Ekonomicznego MSZ i naczelnik Wydziału Wschodniego.  Po kampanii wrześniowej przedostał się do Francji, a po kapitulacji Francji, przez Lizbonę wyjechał do Brazylii, gdzie zmarł w Rio de Janeiro w 1967 roku. Spowinowacony z prezydentem RP Ignacym Mościckim. Według źródeł rosyjskich co najmniej do roku 1937 był wysokopłatnym, bardzo cennym agentem Zarządu Wywiadowczego RKKA zwerbowanym dzięki jego homoseksualizmowi i skłonności do hazardu.    

[8] Hempel-Wiślak Jan Josiforowicz , Polak, urodzony 3 maja 1877 roku w Prawdzie na Podlasiu. Od 1911 roku w PPS-Lewicy. Od 1920 roku w PPS, od 1921 roku w KPRP a potem w KPP. Od 1927 roku we władzach centralnych partii.  Aktywny w ruchu spółdzielczym i ateistycznym. Publicysta i krytyk literacki. Kilkakrotnie więziony. W 1932 roku wypuszczony za kaucją wyjechał do ZSRS, gdzie pracował w polskojęzycznych publikacjach, głównie w  „Trybunie Radzieckiej” i „Kulturze Mas”. Aresztowany 19 stycznia 1937 roku. Rozstrzelany 2 września 1937 roku.

[9] Naujokajtis Kazimierz Josiforowicz, Litwin, urodzony we wsi Auszkadarine w 1896 roku. Członek WKP(b). Od 1923 roku naczelnik 3 referatu (antypolskiego) Wydziału Kontrwywiadowczego WCzK. W 1929 roku naczelnik 3 referatu Wydziału Specjalnego OGPU (sprawy polskie, przemyt, pogranicze, urzędy celne). Naczelnik okręgowego zarządu milicji robotniczo-chłopskiej w Saratowie. Aresztowany 3 czerwca 1937 roku. Rozstrzelany 21 sierpnia 1938 roku.

[10] Konic-Gorfinkel Eugeniusz Łazarowicz, Polak, urodzony w Sierpcu w 1897 roku. Członek KPP. Przed aresztowaniem referent spraw polskich i państw bałtyckich w Ludowym Komisariacie Spraw Zagranicznych. Aresztowany 9 czerwca 1937 roku. Rozstrzelany 21 sierpnia 1937 roku.  

[11] Morsztyn Hieronim Markowicz, Żyd, urodzony w Łodzi 14 maja 1901 roku. Członek WKP(b). W pierwszej połowie lat 1930-tych pierwszy sekretarz sowieckiego poselstwa na Łotwie. Przed aresztowaniem zastępca kierownika sektora ekonomicznego Ludowego Komisariatu Spraw Zagranicznych. Aresztowany 9 czerwca 1937 roku pod zarzutem szpiegostwa. Rozstrzelany 25 sierpnia 1937 roku.  

 

5
Twoja ocena: Brak Średnia: 5 (5 głosów)