Narodowy Program Redukcji Złodziejstwa.

Narodowy Program Redukcji Złodziejstwa.

Każda rzecz w świecie społecznym ma swoją strukturę i swoje mechanizmy. Kiedy ktoś widzi przez kilkanaście, kilkadziesiąt lat jakiś mechanizm, ulega złudzeniu że tak było od początku świata i tak pozostanie na zawsze. Kiedy jednak znamy historię, wiemy że stany rzeczy ulegają zmianom. Czasami to zmiany na lepsze, czasami na gorsze.

Jeśli chcielibyśmy dokonać zmiany i ta zmiana mogłaby poprawić jakiś wskaźnik, czyniąc system społeczny w jakiejś konkretnej dziedzinie lepszym, musielibyśmy ustalić kryteria, zdefiniować terminy i znaleźć jakieś, przynajmniej przybliżone, wartości.

Jeśli dziedziną wybraną będzie złodziejstwo, a dodatkowo zawęzimy ją wyłącznie do kradzieży pieniędzy publicznych to i tak obszar badania będzie ogromny.

Teza: Dla funkcjonowania systemu społecznego jest lepiej kiedy ludzie kradną mniej publicznych pieniędzy, niż kiedy kradną więcej publicznych pieniędzy.  Dlatego zachodzi korelacja odwrotna. Zmniejszenie złodziejstwa powoduje zwiększenie zaufania obywateli do państwa.

Złodziejstwo to termin którego socjologia stara się unikać przez omijanie całego obszaru zjawisk albo stosowanie eufemizmów. Dlatego trudno jest znaleźć dobrą definicję tego terminu. Definicje, które spotykam są zwykle bardzo proste. Jest to zabór cudzego mienia, do którego nie posiada się uprawnień

Chcę złodziejstwo potraktować systemowo, objąć definicją wszystkie jego rodzaje, natomiast wyznaczyć wyraźną granicę, aby wyłączyć działania, które złodziejstwem nie są.

W centralnym obszarze znajdą się ewidentne przykłady, gdzie złodziej dokonał kradzieży, został schwytany i ukarany. Warunkiem jest absolutna zgodność rzeczywistych działań z działaniami osądzonymi. W tej sferze stabilny system gwarantuje nam pewność w granicach 3 sigma że istnieje zgodność rzeczywistości z osądem. Ist

Kolejny krąg to obszar, w którym z jakichś powodów system prawny nie dokonuje obserwacji i nie spostrzega złodziejstwa. Najczęstszym powodem jest niekompetencja przedstawicieli systemu prawnego oraz umiejętne stosowanie procedur sądowych przez adwokatów.

Trzecim kręgiem jest obszar, w którym złodziejstwo jest dokonywane z użyciem systemu prawnego, przez co obszar obserwacji zostaje ukryty. W Polsce w czasie przekształceń ustrojowych 1990-2015 ten sposób dokonywania złodziejstwa był najbardziej popularny i najbezpieczniejszy. System prawny jest rodzajem sieci, która ma wyłapywać zdarzenia graniczne systemu społecznego, które stanowią zagrożenie dla jego funkcjonowania i powinny być eliminowane. Jednak istnieje możliwość że nici tej sieci mogą zostać otwarte a potem zamknięte pod wpływem zastosowania komunikatu nadanego przez medium władzy lub pieniądza. Zjawisko takie nazywamy korupcją. Ten obszar różni się od poprzedniego tym, że złodziejstwo jest planowanym sposobem pozyskiiwania zasobów a korumpowanie przedstawicieli systemu prawnego jest elementem strategii biznesowej.

Ostatnim kręgiem jaki na razie jestem w stanie zdefiniować jest obszar drobnego złodziejstwa, które może skumulować duże efekty. Polega na użyciu kłamstwa, celowo wprowadzającego w błąd, z powodu którego osoby okradane są w początkowej fazie bardzo zadowolone z faktu zaistnienia kradzieży. To wszelkiego rodzaju obietnice, również obietnice wyborcze. Ten obszar, zwany jest także oszustwem, jednak obejmuje on wszelkie oszustwa, które nie weszły do pierwszego kręgu. Przykładem mogą być kredyty frankowe, podczas których udzielania zapewniano że nie ma mowy aby cena franka szwajcarskiego znacząco się zmieniła.

Z moich doświadczeń wynika że złodziejstwo jest poważnym problemem społecznym, nawet w dekalogu zajmuje kluczową pozycję i jest  czasem cytowane łącznie – „nie zabijaj, nie cudzołóż, nie kradnij” – jako kwintesencja moralności.

System prawny coraz trudniej radzi sobie z zapobieganiem złodziejstwu, bo metodologia prawa różni się zdecydowanie od naukowej. Prawnicy stosują logikę klasyczną, nauka jako jedną z metod stosuje logikę probabilistyczną. Dlatego system prawny potrzebuje wsparcia nauki, bo tylko wtedy można będzie orzekać o rzeczywistości w sposób lepiej opisujący stany rzeczy.

Skoro w Polsce w ciągu ostatniego ćwierćwiecza poziom złodziejstwa osiągnął poziom najwyższy w dotychczasowej historii a wyroki sądowe doprowadzały do skazania jedynie niewielkiej grupy spośród złodziei kradnących najwięcej – opieranie się na statystykach z systemu prawnego jest bezużyteczne.

Moim postulatem jest stworzenie interdyscyplinarnego zespołu naukowego, który dokładnie zbada stan wybranych losowo zagadnień, spośród wszystkich, które budzą wątpliwości, np.:

Budowa autostrad.

Przygotowania do Euro 2012.

Przetargi publiczne na największe kontrakty.

Udział firm szkoleniowych w wykorzystaniu funduszy unijnych .

Dodatkowo chciałbym aby zespół ten skoncentrował się na sposobach rozdzielania środków na tworzenie spółdzielczości socjalnej, ten obszar jest najbardziej skażony patologiami i zarazem najbardziej obiecujący pod względem możliwych do osiągnięcia rezultatów społecznych.

Leszek Smyrski