Portret Piłsudskiego

w 91-szą rocznicę zwycięstwa Polski

Ten portret, czy raczej szkic, pierwszego marszałka Polski, ciągle jest obok mnie. Trwa, towarzyszy, nie odstępuje. Nie bardzo pamiętam skąd przyniósł go Janusz, był z nim właściwie zawsze. Zabrał go ze sobą do Warszawy, wisiał na ścianie w jego gabinecie gdy był prezesem Instytutu Pamięci Narodowej. Po jego śmierci odziedziczył go Paweł i powiesił nad swoim biurkiem. Postać Piłsudskiego jest obecna w moim życiu takze na codzień.

To już 15 lat, od kiedy do szkoły jego imienia chodzą nasze dzieci. A nie jest to zwykła szkoła. Niezwykłość jej, to wysiłek jaki wkłada, by sprostać wielkości swojego patrona. Ciągle widzę wawelską katedrę, poczty sztandarowe rozlicznych organizacji, a wsród nich nasze szkolne dzieci. I ciągle ta sama refleksja: czy nie ma w Krakowie innych takich szkół? Potem plac Matejki i podobne myśli. Na ostatniej mszy na Wawelu byliśmy w grudniu 2009 oboje z Januszem, Krzyś /najmłodszy syn/ był także, ze swoją klasą. Dziś trudno mi tam wracać. Ta krypta to jakby ich wspólna krypta.

Żołnierzem Piłsudskiego był mój dziadek od strony matki. Młody chłopak, syn bogatego chłopa z okolic Sandomierza, w swoim życiu raz uścisnął dłoń marszałka. Zapamiętał to do śmierci. Kiedyś, gdy znałam już blisko Janusza, w czasach naszego liceum, myśląc o jego historycznej pasji, zadałam dziadkowi pytanie czy był w wojsku? Dziadek nigdy o tym nie mówił, może uważał, że nie warto rozmawiać o męskich rzeczach z dziewczynką, a może pamietał jak po wojnie, okrzyknięty kułakiem, był niszczony on i jego dzieci. A jednak tego wieczoru dziadek rozgadał się. Miał piękne niebieskie oczy, siwe /kiedyś kruczoczarne/ włosy i raz, tylko wtedy, wydał mi się młody. Był lekko ranny. Piłsudski podchodził do wszystkich rannych i podawał im rękę. Starałam się dobrze zapamietać opowieść dziadka, by potem odtworzyć ją Januszowi. Wiedzialam, że go to zainteresuje, a mnie doda ważnosci w jego oczach. Dziadek umarł zanim Janusz zdążył z nim porozmawiać. A ja, no cóż, nie pamietam dziś gdzie dziadek został ranny i kiedy, pamiętam tylko, że walczył z bolszewikami.

Wspominam te elementy naszego życia w 91. rocznicę zwycięstwa młodziutkiej, odrodzonej Rzeczpospolitej nad nawałą bolszewicką. Polska miała być "przepierzeniem" dla rewolucji komunistycznej, taką cieńką warstwą dzielącą Lenina od reszty świata, świata który miał paść u stóp władców Kremla. A okazała się murem. Ta bitwa, którą docenili już współcześni (nazwano ją osiemnastą- pod względem znaczenia, licząc chronologicznie, bitwą w dziejach świata), stała się chlubą II Rzeczpospolitej. Choć przecież 24 lata później trafiliśmy w orbitę wpływów komunistycznej Moskwy, to jednak ten czas, wystarczający na wychowanie całego pokolenia, był potrzebny, aby przetrwać późniejsze ciężkie czasy, myślę tu także o czasach aktualnych.

Nie jestem historykiem, aby roztrząsać trudne kwestie historiograficzne, chciałabym poruszyć jedną tylko sprawę związaną z naszą przeszłością. Etos służby państwowej. Etos ten to świadomość autentycznej odpowiedzialności za losy państwa, w którym się żyje, to ciężka praca, by wykorzystać wszystkie środki, także swoje własne życie i zdrowie, by to państwo naprawiać i wzmacniać. Tacy ludzie rodzą się rzadko, potrafią innych zarażać swoją ogromną pasją. Za swoją bezkompromisowość i idealizm płacą wielką cenę. Oni i ich bliscy. Ale wspaniale jest im pomagać i w tej ich pracy uczestniczyć. To niepowtarzalne uczucie. Nawet kiedy na nieśmiałe pytanie: czy jego kierowca nie mógłby mnie zabrać, gdyby gdzieś jechał w tamtą stronę /myślę o drodze z IPNu do Centrum Zdrowia Dziecka/ słyszę, że kierowca prezesa nie jest od wożenia jego żony, to po latach życia z takim człowiekiem, traktuję to jako rzecz oczywistą. A potem, kiedy służbowy samochód IPN-u wozi mnie na lotnisko i na Torwar, i z powrotem do domu, nie mogę pozbyć się natrętnej myśli: co by Janusz na to powiedział? Mój mąż nauczył mnie pokory i skromności, bo sam taki był. Niczego nie wymagał od innych czego by nie wymagał od siebie. Taki typ “państwowca” jak mówią niektórzy. Jeden z najzdolniejszych pod tym względem, uczniów Marszałka.
Wojna polsko – bolszewicka, w której odnieśliśmy tak spektakularne i znaczące zwycięstwo, może być dziś nam wzorem, choć tak jak wtedy liczył się heroizm walki, tak teraz potrzebny jest w Polsce heroizm pracy i uczciwości, wystawianej na tak częste próby w państwie, aż serce sie kroi kiedy muszę napisać - fasadowym.

Warto pochylić się nad bohaterstwem polskiego żołnierza z 1920 roku, nie w oderwaniu od współczesnych realiów, ale właśnie zgodnie z nimi. Oni przecież o Polskę walczyli. Wobec nich a także wobec następnych pokoleń, które przyjdą po nas, mamy moralny obowiązek dalej o Polskę walczyć. Dziś innymi metodami.