Zydowska Republika Birobidzanu

Znane sa projekty sprzed kilkudziesieciu lat, stworzenia Zydom drugiej ojczyzny w Europie Wschodniej. Znacznie mniej znana jest sprawa projektu praktycznie realizowanego w Rosji na Dalekim Wschodzie. Idzie o Zydowski Obwod Autonomiczny w Kraju Chabarowskim noszacy nazwe Birobidzan. Uzywana jest tez oficjalnie nazwa: "Birobidzan, Zydowska Republika''.

Birobidzan powstal w 1928 r.  w ramach leninowskiej polityki narodowosciowej-  jak chca niektorzy; jako sowiecka alternatywa Palestyny dla tych Zydow, ktorzy chcieli miec swoja ojczyzne - jak twierdza inni. "New York Times' twierdzil, ze Stalin chcial zapewnic w ten sposob bezpieczenstwo swieckim Zydom. W latach 30-ych osiedlono tam 41 tysiecy Zydow, co stanowilo niewielka  czesc liczacej 3 mln. populacji Zydow w Rosji. Wladze sowieckie mialy o tyle ulatwione zadanie, ze zagrozenie Zydow europejskich w i przez hitlerowskie Niemcy stanowilo pewien  czynnik motywacyjny. Poczatkowo liczono, ze z czasem utworzona zostanie republika zydowska. Do tego jednak nie doszlo. Jedna z glownych przyczyn byly trudne dla osiedlania sie warunki geograficzne. Probe ozywienia calego projektu wladze sowieckie rozwazaly w 1959 r. jako element  rozwoju azjatyckiej czesci ZSRR. Mialo to byc dobrowolne osiedlanie sie Zydow w ramach Planu Siedmioletniego 1959-1965. Jednak nie doszlo do realizacji tego zamierzenia.

Obecnie w Birobidzanie mieszka  okolo 4 000 Zydow. Jezykiem urzedowym jest "Yiddish". Jest tam synagoga, szkoly zydowskie, a takze Zydowski Uniwersytet Narodowy.