Płacisz kartą? A stać cię dzisiaj na kredytowanie banku?

Pytanie nieco przewrotne ale zaraz udowodnię że jak najbardziej zasadne. Codziennie dokonujemy w kraju milionów transakcji w terminalach płatniczych (POS) płacąc kartą zamiast gotówką. Czy to jest aby rozsądne?

Czasami zapominamy że płatność taka może być dość kosztowna a w skrajnym wypadku spowodować opróżnienie konta i pozbawienie nas środków na długie tygodnie. I nie chodzi o to że ogarnięci szałem zakupów zapominamy że kupujemy na kredyt, który trzeba będzie spłacać ale dlatego że systemy płatnicze i bankowe działają wadliwie (niestety coraz częściej) czego konsekwencje (przy najmniej czasowe) przerzucane są na klienta. Opisane tu problemy nie dotyczą z reguły klientów płacących klasycznymi kartami kredytowymi. Bardzo często klient płacący taka kartą w terminalu POS nie jest autoryzowany on-line w banku. Nie ma bowiem potrzeby sprawdzać za każdym razem czy klient ma na koncie środki bo w przypadku „kredytówki” najczęściej ich nie ma i zadłużenie spłacać będzie później. Zatem przy założeniu iż klient dokonuje transakcji poniżej pewnego umownego limitu a jego karta nie znajdzie się na tzw. „stop-liście” czyli wśród zastrzeżonych numerów kart (skradzione/zablokowane itp.) to terminal nie ma potrzeby łączyć się do banku. Klient autoryzuje transakcje w sklepie składając podpis i już zadowolony wychodzi z towarem. Najczęściej dopiero wieczorem (czasami po kilku dodatkowych transakcjach) podczas nocnego rozliczenia terminal POS wyśle poprzez centrum autorzacji kart do banku właściciela karty informacje o zakupie i zablokowaniu stosownej kwoty.

Nieco gorzej wygląda sytuacja z klientami wyposażonymi w klasyczne karty debetowe (mogą być to „debetówki” z zerowym debetem nie pozwalającym na zaciąganie kredytu w ramach prowadzonego rachunku).
W takiej sytuacji każdorazowa próba płatności oznacza połączenie terminala POS poprzez centrum kartowe i dalej międzynarodową organizacje kartową (VISA/Mastercard) z naszym bankiem. W ciągu sekundy weryfikowane są informacje czy mamy dość środków by dokonać zakupu i gdy w/w informacja potwierdza naszą wypłacalność na terminalu POS drukuje się potwierdzenie transakcji którego kopię wręcza nam kasjer wraz z rachunkiem za zakupiony towar. Oczywiście w takim wypadku autoryzacja transakcji oznacza każdorazowo podanie przez nas na tzw. „PIN-PAD’ie” (zamiast podpisu) podłączonym do terminala POS 4 cyfrowego kodu PIN (tego samego który używamy gdy wypłacamy gotówkę w bankomacie). Sama komunikacja pomiędzy terminalem POS i bankiem jest szyfrowana ze szczególnym uwzględnieniem szyfrowania naszej autoryzacji.

Zasadniczo możliwe są 2 rodzaje sytuacji. Pierwszy z nich to wariant prawidłowy, który w tym przypadku nas nie interesuje ale dla porządku go opiszę.
- terminal POS buduje komunikat transakcji zczytując informacje z naszej karty płatniczej i terminala kasowego (informacje o kwocie)
- autoryzujemy transakcje kodem PIN
- zaszyfrowana transakcja zostaje wysłana przez łącza telekomunikacyjne do centrum kartowego a z niego do międzynarodowych wystawców kart VISA/Mastercard skąd potem trafia do polskiego banku – wystawcy karty by zweryfikować dostępność środków dla dokonania transakcji i samej transakcji, która skutkuje zablokowaniem odpowiedniej kwoty z konta (pieniądze są na razie blokowane – ich faktyczne ściągnięcie nastąpi najczęściej następnego dnia)
- po zbadaniu dostępnych środków w analogiczny sposób tylko w odwrotnym kierunku do terminala POS wpływa informacja zwrotna
- na terminalu POS drukowane jest potwierdzenie prawidłowego wykonania transakcji

Wariant nie prawidłowy – pożądany dla klienta :
W wyniku błędu w oprogramowaniu terminala POS, usterek tele transmisji, błędów systemów bankowych i Bóg wie czego jeszcze terminal POS potwierdza kasjerowi że transakcja przebiegła prawidłowo ale informacja o tym nie trafia do banku. Oznacza to że zapłaciliśmy za towar ale bank nie ściągnie nam za niego pieniędzy z konta. Koszty tej transakcji poniesie centrum kartowe zwracając pod dłuższych ceregielach sklepowi pieniądze za transakcje która z punktu widzenia sklepu zakończyła się sukcesem.
Trzeba być wyjątkowym szczęściarzem żeby trafić na taką okazje :)

Wariant neutralny – nie niesie żadnych konsekwencji dla klienta poza chwilowym zdenerwowaniem gdy brak jest gotówki pod ręką a towaru nie da się już zwrócić (np. zjadło się bagietkę w kolejce do kasy :)
W wyniku któregoś z w/w błędów terminal POS otrzymuje informacje że transakcja nie doszła do skutku (najczęściej w wyniku błędu komunikacji) i trzeba ją wykonać jeszcze raz albo zapłacić gotówką. W rozliczeniu takiej transakcji na rachunku bankowym nie powinno być śladu po tak nie udanej transakcji płatniczej. Ewentualny ślad zostaje tylko po tej dokonanej prawidłowo.

Wariant nie prawidłowy – nie pożądany przez klienta (skutkujący zablokowaniem środków klienta co często oznacza odcięcie go od swoich pieniędzy na koncie).
W wyniku któregoś z w/w błędów terminal wyrzuca komunikat że transakcja nie doszła do skutku. Niestety połączenie z bankiem było, informacja do banku poszła o transakcji i co ciekawe środki na ową transakcje zostały zablokowane na naszym rachunku. Nam kasjer pokazał komunikat z terminala POS że pojawił się błąd np. „błąd synchronizacji MAC”.
Robimy kolejny raz transakcje i tym razem ona się udaje i otrzymujemy potwierdzenie że doszła do skutku. Kasjer wydaje nam paragon i zadowoleni zabieramy towar.

Za jakiś czas w kolejnym sklepie chcemy coś kupić płacąc nasza kartą płatniczą albo wyjąć pieniądze z bankomatu a tu przykra niespodzianka – brak środków dla zrealizowania transakcji. Trochę zdenerwowani lecimy albo dzwonimy do banku a tu nas informują że nie mamy wolnych środków na koncie (nie mamy przyznanego kredytu/debetu). Dopiero dłuższe śledztwo wykazuje że środki niby są ale nie możemy z nich skorzystać gdyż są zablokowane.
Oto mały przykład – na rachunku mamy np. 2200zł . Próbujemy kupić towar płacąc kartą za 1000zł. Dostaliśmy odmowę autoryzacji z komunikatem o błędzie synchronizacji MAC. Transakcja nie doszła do skutku ale bank już zablokował te 1000zł dla sklepu w którym chcieliśmy zapłacić. W 2-giej próbie płatności kartą transakcja przeszła i dostaliśmy paragon (po raz kolejny zablokowano nam kolejne 1000zł z naszego konta). Zadowoleni wyszliśmy ze sklepu sądząc że na koncie mamy jeszcze 1200zł podczas gdy do naszej dyspozycji jest ledwo 200zł. Wieczorem kiedy terminal POS uzgodni salda z centrum autoryzacji i naszym bankiem (za pośrednictwem VISA/Mastercard) nasza 2-ga transakcja zostanie ostatecznie rozliczona co spowoduje że 1000zł zostanie odpisane z naszego rachunku. Natomiast pierwsza transakcja albo również zostanie rozliczona jako transakcja udana czyli kolejny 1000zł zniknie z naszego konta (jest to sygnał do rozpoczęcia pisania reklamacji) albo środki te będą nadal zablokowane. Stan zablokowania środków może trwać nawet i do końca danego miesiąca. Jeśli po tym okresie blokada nie zostanie zdjęta i środki przywrócone na rachunek albo transakcja zostanie jednak zaksięgowana jako prawidłowa musimy napisać reklamacje do banku.

W tym celu koniecznie trzeba przedstawić oryginał kwitka z terminala POS potwierdzający złą transakcje, podać nasze dane, dzień i miejsce zakupu, dane terminala POS (zawarte na kwitku) i domagać się w prostych żołnierskich słowach zwrotu na nasz rachunek bezprawnie zawłaszczonych przez bank środków. Składając reklamacje należy zawsze żądać poświadczenia na kopii bo bałagan w bankach sięga zenitu i potrafią po miesiącu pisać że potrzebują dodatkowych informacji np. kwitku z terminala POS który im się już dało dawno temu.
Nasz drogi bank ma na rozpatrzenie reklamacji kartowej aż 2 miesiące. Zatem w skrajnym przypadku w wyniku naszej zachcianki płatności kartą kredytową na 3 miesiące straciliśmy 1000 zł, którym obraca nie wiadomo kto a my mamy manko na rachunku. Żeby było ciekawiej opisana tu sytuacja może powtórzyć się kilkukrotnie co spowoduje kilku krotną blokadę kwot na którą była dokonywana płatność. Czasami zdarzają się również błędy księgowania (klienci kilku banków w roku 2010 zetknęli się z tym „fajnym” zjawiskiem) które spowodowały że jedna transakcja została rozliczona kilkadziesiąt razy co spowodowało całkowite „wyczyszczenie” kont klientów z dostępnych dla nich środków do czasu wyjaśnienia tej sytuacji. Z reguły reklamacja na nieprawidłową transakcje zostaje uznana (trzeba zachować kwitek z terminala inaczej przysłowiowa „lipa”) i pieniądze bank zwraca ale poza uznaniem reklamacji i próżnej satysfakcji nie ma co liczyć na jakiekolwiek rekompensaty z tytułu pozbawienia nas na "X" tygodni naszych własnych pieniędzy które mieliśmy w banku na koncie związanym z karta płatniczą a do których utraciliśmy czasowo dostęp.

Dlatego warto przez chwilę wchodząc do sklepu zastanowić się czy stać nas dzisiaj na udzielenie naszemu bankowi nie oprocentowanego kredytu nawet i na 3 miesiące.

P.S.
Czy wiesz że płacąc kartą w sklepie (w Polsce) sprawiasz że towar w nim kosztuje do 3% drożej (nie dawaj się nabierać na zwrot kosztów przez bank – ty i tak jesteś w plecy na tej operacji) ? Kiedyś wyjaśnię szerzej ten fenomen.